Browsed by
Kategoria: Artykuły

LISTOPADOWE JEZIORA 2019

LISTOPADOWE JEZIORA 2019

Podobnie jak w ubiegłym roku policzyliśmy ptaki przebywające na 8 jeziorach Gminy Rogoźno. Znów udało się to zrobić w jeden dzień – 16.11.2019 r. w godzinach 800 – 1600. Pogoda: bez opadów (gdy o 730 ruszaliśmy z Rogoźna na punkt początkowy pod Skokami padało) i nawet w drugiej części dnia słonecznie, prawie bezwietrznie. Temperatura ok. 10 0C.

Stwierdzono 2.127 z 12 gatunków, w tym:

– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 1.939,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 154,
– gągoł (Bucephala clangula) – 9,
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 9,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 3,
– łyska (Fulica atra) – 3,
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 3,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 2,
– śmieszka (Chroicocephalus ridibundus) – 2,
– czapla biała (Egretta alba) – 1,
– kokoszka (Gallinula chloropus) – 1,
 mewa białogłowa (Larus cachinnans) – 1.
A tak wyglądało to w rozbiciu na poszczególne jeziora (w kolejności wizyt nad jeziorami):

Jezioro Budziszewskie – 647 ptaków z 6 gatunków:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 635,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 7,
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 2,
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 1,
– śmieszka (Chroicocephalus ridibundus) – 1,
– czapla biała (Egretta alba) – 1.

Jezioro Czarne – 7 ptaki z 2 gatunków [15 ptaków z 3 gatunków]:
– gągoł (Bucephala clangula) – 4,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 3.

Jezioro Małe – 17 ptaki z 5 gatunków:
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 11,
– gągoł (Bucephala clangula) – 2,
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 2,
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 1,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 1.

Jezioro Prusieckie – 631 ptaki z 5 gatunków:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 491,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 131,
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 6,
– gągoł (Bucephala clangula) – 2,
– mewa białogłowa (Larus cachinnans) – 1.

Jezioro Rogozińskie – 630 ptaków z 6 gatunków:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 624,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 2,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 1,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 1,
– śmieszka (Chroicocephalus ridibundus) – 1,
– kokoszka (Gallinula chloropus) – 1.

Jezioro Boguniewskie – 119 ptaki z 3 gatunków:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 114,
– łyska (Fylica atra) – 3,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2.

Jezioro Nienawiskie Duże – 4 ptaki z 1 gatunku:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 4.

Jezioro Nienawiskie Małe  72 ptaki z 2 gatunków:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 71,
– gągoł (Bucephala clangula) – 1.

Tegoroczny wynik zdecydowanie odstaje od poprzednich trzech lat, a nawiązuje do lat wcześniejszych. Największe zgrupowania ptaków wodnych stwierdzono na: Jez. Budziszewskim, Jez. Prusieckim i Jez. Rogozińskim. Były one właściwie identyczne; zważywszy ewentualne błędy przy liczeniu dużych stad krzyżówek. Największą różnorodność gatunkową stwierdzono na dwóch największych jeziorach, tj. Jez. Rogozińskim i Jez. Budziszewskim. Zdecydowanym dominantem była krzyżówka – 91,2% wszystkich ptaków. Daleko za nią znalazł się kormoran – 7,2%. Pozostałe gatunki nie przekraczały liczby 10 osobników na wszystkich jeziorach łącznie. Gatunkiem stwierdzonym po raz pierwszy na listopadowych liczeniach była mewa białogłowa – dorosły osobnik.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Bociany 2019

Bociany 2019

Bociany białe opuściły już swoje tereny lęgowe i udały się na afrykańskie zimowiska. Warto więc podsumować miniony sezon lęgowy. Jak każdego roku z niepokojem oczekiwaliśmy na zajmowanie kolejnych gniazd. Przede wszystkim czekaliśmy na powrót dwóch ptaków noszących obrączki. Niezawodnie na gniazdo w Mikołajewie wrócił samiec z naszą obrączką założoną 13.04.2010 roku w Cieślach. Był to osobnik po rehabilitacji w poznańskim ZOO.  Osobnik ten od 2014 roku wyprowadza tutaj lęgi. W tym roku samica zniosła aż sześć jaj. Niestety 2 jaja zostały wyrzucone. Taki sam los spotkał dwoje z czwórki piskląt i ostatecznie para dochowała się tylko 2 potomków. Jak widać na załączonym zdjęciu, rodzice przynosili do gniazda nadmiar pokarmu więc raczej nie jego brak był powodem wyrzucenia dwójki piskląt.

Tak duże zniesienia są wielką rzadkością. W mojej przygodzie z bocianami jest to trzeci przypadek. Dwa wcześniejsze odnotowałem w bardzo dobrym dla bocianów 1981 roku. W Nienawiszczu (gm. Rogoźno) 11 czerwca było 5 piskląt i 1 jajo – dziś już w Nienawiszczu gniazda nie ma. W tym samym roku, 4 lipca w Raczynie koło Szamocina, pośród nadnoteckich łąk, zaobrączkowałem sześć młodych. Był to pierwszy przypadek zaobrączkowania tak dużego lęgu w Polsce.

Nie pojawił się niestety oznakowany bociek, który tworzył w ubiegłym roku parę lęgową w Gościejewie PGR (w tym roku były tam dwa ptaki bez obrączek), a w 2017 roku parę w Tarnowie. Okazało się później, że przebywał gdzieś w okolicy, ponieważ Artur Lange zaobserwował go w Tarnowie 16.08.2019 r. Najwidoczniej osobnik ten wciąż nie może zdecydować się na stały adres. Choć ma już siedem lat.

Ostatecznie pary bocianów zajęły na terenie Gminy Rogoźno 8 gniazd. Pojedyncze ptaki widywane były również na innych gniazdach, ale nie znalazły partnerów.

W czerwcu w 5 z  8 zajętych przez pary lęgowe gniazdach było 15 młodych bocianów, w tym: Dziewcza Struga – 0, Międzylesie – 4, Budziszewko – 3, Gościejewo “Dębiniec” – 3, Owieczki -3, Ruda – 0, Gościejewo „Folwark” – 2, Gościejewo PGR – 0. Jedenaście piskląt otrzymało obrączki, które umożliwią w przyszłości ich identyfikację.

Jak zwykle przekroczyliśmy nieco granice Gminy Rogoźno i zaobrączkowaliśmy pisklęta w gniazdach w: Budzyniu  (ul. Wągrowiecka) – 2, Budzyniu (ul. Chodzieska) – 2, Długiej Goślinie – 3,  i Mikołajewie – 2.

Niestety nie wszystkim pisklętom udało się szczęśliwie opuścić gniazda. W czasie obrączkowania piskląt w Budziszewku okazało się, że jeden ptak jest „przywiązany” do gniazda. Pisklę włożyło nogę w sznurek wbudowany w wyściółkę gniazda. Wielokrotna zmiana pozycji spowodowała zaciśnięcie się pętli wokół podudzia i obcięcie miękkich tkanek aż do kości. Dodatkowo noga w stawie kolanowym została zdeformowana. Takie urazy są nieuleczalne, w związku z czym ptaka odcięto ale pozostawiono w gnieździe „naturalnemu losowi”. Okazało się, że dorosłe ptaki niezwłocznie wyrzuciły kalekiego potomka z gniazda. Z pewnością próbowały to uczynić już wcześniej ale sznurek mocujący pisklę go gniazda na to nie pozwalał.

Ostatecznie więc sukces lęgowy odniosło w Gminie Rogoźno 5 z 8 par lęgowych. Wyprowadziły one w sumie 15 młodych. Tak więc sukces lęgowy (liczba młodych na parę, która przystąpiła do lęgu) wyniósł 1,9 młodego.

W trakcie minionego sezonu otrzymaliśmy wiadomości powrotne o 3 naszych bocianach białych:

  • ptaka zobrączkowanego jako pisklę 20.06.2018 r. w Międzylesiu zaobserwowano 9 maja 2019 r. w Tronari w Rumunii (1.078 km od gniazda) w stadzie 45 osobników;
  • ptaka zobrączkowanego jako pisklę 26.06.2018 r. w Budzyniu zaobserwowano 11 sierpnia 2019 r. w Kawęczynie koło Wrześni (65 km od gniazda) w stadzie 50-60 osobników;
  • ptaka zobrączkowanego jako pisklę 26.06.2019 r. w Gościejewie znaleziono martwego z połamanymi nogami 27.07.2019 r. w odległości 1 km od gniazda.

W dniu 19 czerwca br. Na łąkach nadrzecznych w Cieślach udało mi się odczytać treść obrączki noszonej przez jednego z trzech  przebywających tam bocianów. Był to osobnik zaobrączkowany jako pisklę (jedynak) 4.07.2014 r. we wsi Chlebowice koło Boleszowic (woj. zachodniopomorskie) odległej o 169 km od Ciesiel. Miejmy nadzieję że w przyszłości zajmie któreś z gniazd w okolicach Rogoźna.

Podsumowując kolejny sezon lęgowy, trzeba stwierdzić, że niestety sytuacja bocianów białych na naszym terenie nie ulega poprawie. Wciąż puste są stare gniazda w Rogoźnie, Studzieńcu, Boguniewie, Tarnowie, Pruścach oraz przygotowane dla tych ptaków sztuczne platformy w Owczegłowach, Cieślach, Nienawiszczu, Parkowie. W lipcu br. para bocianów zbudowała nowe gniazdo w Gościejewie koło szkoły. Najprawdopodobniej były to ptaki z gniazda w Rudzie, w którym nie odniosły sukcesu lęgowego. Spore poruszenie wywołała też para bocianów, która w sierpniu przez kilka dni siadała na gnieździe w Rogoźnie i rozbudziła nadzieję na zasiedlenie tego gniazda. Oby na wiosnę okazało się, że nadzieja ta spełni się.

Na koniec pragnę podziękować wszystkim, których zaangażowanie pozwoliło na zebranie powyższych informacji i zaobrączkowanie kolejnych 20 piskląt, a byli to (w porządku alfabetycznym): Dariusz Gracz, Bronisława Peplińska, Ryszard Robowski, Jerzy Zdanowski.

Jerzy Dąbrowski

BUDKI W NOCY – 2018

BUDKI W NOCY – 2018

Właśnie skończyliśmy pierwszą tej zimy nocną kontrolę naszych budek lęgowych, więc czas na krótką relację. To już czwarta zima, kiedy regularnie kontrolujemy nasze budki lęgowe na ośmiu powierzchniach w okolicach Rogoźna i Budzynia. Tegoroczne grudniowe kontrole odbywały się w warunkach raczej jesiennych i temperaturą około zera. W jednej z kontroli uczestniczyli uczniowie Szkoły Podstawowej w Budzyniu.

Skontrolowaliśmy w sumie 392 budki lęgowe. W 279 stwierdziliśmy nocujące ptaki, co daje zasiedlenie 71,17%. Jest to wynik zbliżony do grudnia 2017. Wówczas zasiedlonych było również 279 budek lęgowych. Skontrolowaliśmy jednak o 10 budek więcej, więc zasiedlenie wyszło nieco niższe, tj. 69,40%. Dominantem była oczywiście bogatka – 67% zasiedlonych budek. Duży udział miał też kowalik – 24%. Nocowały również modraszki – 5% i dzięcioły duże – 4%. Z 276 skontrolowanych ptaków (trzem bogatkom udało się uciec) 129 nosiło już nasze obrączki, a pozostałe 147 zostało oznakowane. Tak wyglądało to dla poszczególnych gatunków.

Nazwa polska  Nazwa łacińska  Liczba
Bogatka Parus major  72 + 112 retrapów
Kowalik Sitta europaea  55 + 12 retrapów
Modraszka Cyanistes caeruleus  9 + 5 retrapów
Dzięcioł duży Dendrocopos major  11 + 0 retrapów

Jak widać z powyższego zestawienia, najbardziej przywiązane do terenu są bogatki – aż 61% odłowionych osobników zostało zaobrączkowanych w miejscu ich stwierdzenia. W przypadku kowalika retrapy stanowiły tylko 18%. Wszystko wskazuje na to, że znaczna część kowalików, to ptaki przylatujące do naszych budek po sezonie lęgowym. Pytanie tylko skąd? Potwierdzeniem tej koncepcji wydaje się być również udział obu gatunków w zasiedleniu budek w sezonie lęgowym i zimowym.

Nazwa polska  Nazwa łacińska Udział w lęgach 2018  Zasiedlenie grudzień 2018
Bogatka Parus major 77%  67%
Kowalik Sitta europaea 3%  24%

Oczywiście w kwestii pochodzenia retrapów nic się nie zmieniło, co oznacza, że wszystkie zostały zaobrączkowane na tych powierzchniach, na których je teraz stwierdziliśmy.  Sporo było osobników zaobrączkowanych jako pisklęta, ale o tym w podsumowaniu całej zimy. Jeśli chodzi o wiek kontrolowanych ptaków, to też tylko o najstarszych:

    • ptaki z lęgów 2014 – 1 bogatka,
    • ptaki z lęgów 2015 lub wcześniejszych – 2 bogatki, 1 modraszka i 1 kowalik,
    • ptaki z lęgów 2015 – 5 bogatek.

Po tej pierwszej kontroli najbardziej utkwiły nam w pamięci informacje o jednym z kowalików w powierzchni “Olszyna”. Stwierdziliśmy go w tej samej budce, w której nocował w grudniu 2017 r. Jest to samica, która została zaobrączkowana jako pisklę w maju 2017 roku w innej budce oddalonej o 600 m na północ. W maju bieżącego roku złapaliśmy ją przy 7 pisklętach w budce sąsiadującej z “zimową rezydencją”. W czasie opisywanej kontroli jedno z jej tegorocznych piskląt (samca) stwierdziliśmy 700 m na południe od budki w której przyszedł na świat. Ciekawe, czy poznamy jeszcze więcej losów tej rodzinki?

Na zakończenie wspomnę tylko, że w dwóch budkach znajdowały się gniazda myszy wielkookiej leśnej, w tym jedno z 4 osobnikami. W minionych latach było ich nieco więcej. Kilka budek było też całkowicie wypełnionych gniazdami szerszeni, które usunięto, więc ptaki będą miały je teraz do dyspozycji.

Cały czas nasze budki są obiektem zainteresowania dzięciołów, które powiększają otwory wlotowe. Cele są dwa: znajdujące się w nich pożywienie, czyli jaja, pisklęta i dorosłe ptaki oraz miejsce nocowania. Staramy się ograniczyć ten proceder wzmacnianiem otworów wlotowych blachami. Okazuje się to skuteczne, ale determinacja niektórych dzięciołów wprawiła nas w osłupienie. W czterech przypadkach blachy zostały uszkodzone. Na zdjęciu dwie z nich.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

BOCIANY 2018

BOCIANY 2018

Bociany już od dawna na zimowiskach więc można już spokojnie opisać miniony sezon tych ptaków w okolicach Rogoźna. Kontakt z boćkami zaczął się 25 marca br. kiedy do Mikołajewa (gm. Wągrowiec) wrócił pierwszy ptak. Jak się później dowiedzieliśmy, po 2 godzinach  na gnieździe była już para. To bardzo cenne dla nas gniazdo, ponieważ samiec nosi naszą obrączkę założoną 13.04.2010 roku w Cieślach. Był to osobnik po rehabilitacji w poznańskim ZOO.  W dniu 6 kwietnia udało się odczytać obrączkę i potwierdzić, że to ten sam osobnik, który od 2014 roku wyprowadza tutaj lęgi.

Z niepokojem wynikającym ze złego stanu populacji bocianów na naszym terenie oczekiwaliśmy na zajmowanie kolejnych gniazd. Ostatecznie pary bocianów zajęły 10 gniazd, tj. o 2 mniej niż w ubiegłym roku. Pojedyncze ptaki widywane były również na innych gniazdach, ale nie znalazły partnerów.  W czerwcu w 8 z zajętych przez pary lęgowe gniazdach było 16 młodych bocianów, w tym: Międzylesie – 4, Gościejewo “Dębiniec” – 3, Owieczki -3, Ruda -3, Gościejewo „Folwark” – 2, Gościejewo PGR – 1. Trzynaście piskląt otrzymało obrączki, które umożliwią w przyszłości ich identyfikację.  Jak zwykle przekroczyliśmy nieco granice gminy Rogoźno i zaobrączkowaliśmy pisklęta w gniazdach w: Budzyniu – 3, Długiej Goślinie – 3,  i Mikołajewie – 3.

Niestety nie wszystkim pisklętom udało się szczęśliwie opuścić gniazda. Najbardziej przygnębiająca była sytuacja z gniazda w Rudzie. Wszystko wskazuje na to, że jeden z dorosłych ptaków zginął potrącony przez samochód i opieka nad tróją piskląt spadła na drugiego z rodziców. Kilka dni po zaobrączkowaniu piskląt otrzymaliśmy wiadomość, że dorosły ptak na oczach ludzi zadziobał jedno z młodych. Podobny los spotkał pozostałe dwa. Czyżby to desperacja ptaka nie mogącego samotnie sprostać obowiązkom rodzicielskim?

Ostatecznie więc sukces lęgowy odniosło w Gminie Rogoźno 7 par lęgowych, które wyprowadziły w sumie 13 młodych. Tak więc sukces lęgowy (liczba młodych na parę, która przystąpiła do lęgu) wyniósł 1,3 młodego.

Znaczną część ptaków udało się obejrzeć dokładniej celem sprawdzenia, czy któryś nie nosi obrączki. Poza opisanym wcześniej ptakiem z Mikołajewa, zaobrączkowanego boćka znaleźliśmy w Gościejewie.  Okazało się, że to ten sam ptak, którego obserwowałem w 2016 roku w grupie nielęgowych ptaków na łąkach koło Ryczywołu a w 2017 roku w parze lęgowej na gnieździe w Tarnowie. Osobnik ten został zaobrączkowany 17.06.2011 jako pisklę w Pentowie koło Tykocina, tj. w odległości 385 km na wschód od Gościejewa.

Do dnia dzisiejszego nadeszły cztery informacje o 3 zaobrączkowanych w tym roku pisklętach bociana białego:

  • pisklę z Mikołajewa zaobserwowano 1 sierpnia br. w Kawęczynie koło Wrześni (52 km od gniazda) w stadzie 43 osobników żerujących na farmie zwierząt futerkowych;
  • pisklę z Długiej Gośliny widziano 4 sierpnia br. w Trojanowie (5 km od gniazda) w stadzie 24 osobników żerujących na łące;
  • kolejne pisklę z Długiej Gośliny widziano 4 sierpnia br. w Trojanowie (5 km od gniazda) w stadzie 24 osobników żerujących na łące, a następnie 31 sierpnia br. w okolicach Burgas w Bułgarii (1.363 km od gniazda) w stadzie ~80 bocianów białych żerujących w pobliżu wysypiska śmieci.

Podsumowując kolejny sezon lęgowy, trzeba stwierdzić, że obecnie najważniejszym czynnikiem ograniczającym dla populacji bocianów białych jest niska od wielu lat rozrodczość. W efekcie wiele gniazd jest w sezonie pustych. Kolejnym bardzo istotnym czynnikiem jest śmiertelność, zwłaszcza w czasie migracji. Z tego sezonu na naszym terenie wiemy o śmierci 2 dorosłych ptaków, które poskutkowały w efekcie stratą dwóch lęgów – Ninino i Ruda. Wszystkich miłośników bocianów zszokowała informacja z okolic Burgas w Bułgarii (tam gdzie odczytano naszego ptaka z Długiej Gośliny). Na liniach energetycznych przebiegających w pobliżu wysypiska śmieci wykorzystywanego przez migrujące bociany jako żerowisko, zginęło szacunkowo około 1.300 tych ptaków! I to tyle. Teraz, jak każdego roku, czekamy do przełomu marca i kwietnia na ponowne pojawienie się wracających z Afryki bocianów.

Jerzy Dąbrowski i Bronisław Peplińska

LISTOPADOWE JEZIORA 2018

LISTOPADOWE JEZIORA 2018

Podobnie jak w minionych latach policzyłem  a właściwie po raz pierwszy “policzyliśmy” ptaki przebywające na 8 jeziorach Gminy Rogoźno. Tym razem udało się to zrobić w jeden dzień – 17.11.2018 r. Pogoda: bez opadów i nawet w drugiej części dnia słonecznie, prawie bezwietrznie. Temperatura od zera rankiem do ok. 5 stopni w środku dnia. W nawiasach kwadratowych [ ] podano wartości dla 2017 roku. Stwierdzono 709 z 13 gatunków [905 ptaków z 14 gatunków], w tym:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 545 [576],
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 128 [144],   
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 8 [1],
– gągoł (Bucephala clangula) – 6 [12],
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 5 [11],
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 5 [7], 
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 4 [0],
– cyraneczka (Anas crecca) – 2 [9], 
– zimorodek (Alcedo atthis) – 2 [0],
– czernica (Aythya fuligula) – 1 [1],   
– głowienka (Aythya ferina) – 1 [0],
– perkozek (Podiceps ruficollis) – 1 [0], 
– bielik (Haliaeetus albicilla) – 1 [0],
– rożeniec (Anas acuta) – 0 [5],
– nurogęś (Mergus merganser) – 0 [4],
– czapla biała (Egretta alba) – 0 [3],
– świstun (Anas penelope) – 0 [8], 
– krakwa (Anas strepera) – 0 [6], 
– gęgawa (Anser anser) – 0 [118].

A tak wyglądało to w rozbiciu na poszczególne jeziora:

Jezioro Rogozińskie – 407 ptaków z 7 gatunków [204 ptaki z 6 gatunków]:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 392 [195], 
– gągoł (Bucephala clangula) – 6 [0],
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 4 [3],
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 1 [2],
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 2 [0],
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 1,
– perkozek (Podiceps ruficollis) – 1.

Jezioro Budziszewskie – 57 ptaków z 6 gatunków [135 ptaków z 6 gatunków]:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 31 [6],
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 17 [124],
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 5 [1],
– mewa srebrzysta (Larus argentatus) – 2 [0],
– czernica (Aythya fuligula) – 1 [0],
– zimorodek (Alcedo atthis) – 1 [0].

Jezioro Czarne – 2 ptaki z 2 gatunków [15 ptaków z 3 gatunków]:
–  łabędź niemy (Cygnus olor) – 1,
– zimorodek (Alcedo atthis) – 1.

Jezioro Małe – 2 ptaki z 1 gatunku [3 ptaki z 1 gatunku]:
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2.

Jezioro Prusieckie – 187 ptaki z 5 gatunków [484 ptaki z 11 gatunków] :
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 110 [15],
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 72 [314],
– cyraneczka (Anas crecca) – 2 [9],
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 2 [0],
– bielik (Haliaeetus albicilla) – 1.

Jezioro Boguniewskie – 54 ptaki z 4 gatunków [53 ptaki z 3 gatunków] :
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 50 [50],
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2 [2], 
– głowienka (Aythya ferina) – 1 [0],
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 1 [0].

Jezioro Nienawiskie Małe  0 ptaków z 0 gatunków [5 ptaków z 1 gatunku]:
– BRAK PTAKÓW.

Jezioro Nienawiskie Duże – 0 ptaków z 0 gatunków [6 ptaków z 1 gatunku]:
– BRAK PTAKÓW.

Tegoroczny wynik utrzymuje się na poziomie dwóch poprzednich, czyli jest znacznie niższy niż w latach wcześniejszych . Mniejsze zbiorniki wodne nie zamarzły więc ptaki są rozproszone i nie gromadzą się na wyłącznie na jeziorach, które zamarzają najpóźniej. Największe zgrupowanie ptaków wodnych stwierdzono na Jez. Prusieckim. Największą różnorodność gatunkową stwierdzono na dwóch największych jeziorach, tj. Jez. Rogozińskim i Jez. Budziszewskim. Nie było w tym roku żadnych rzadkości. Tegoroczne obserwacje kormoranów potwierdzają analizę poprzednich lat. Nad Jez. Prusieckim byliśmy ok. 14.00 i na drzewach siedziało 110 osobników, podczas, gdy w 2017 r. ok. godz.. 12.30 tylko 15. Najwyraźniej Jezioro Prusiecki stanowi spokojny azyl na czas odpoczynku, a na żer ptaki wylatują na okoliczne akweny.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

BUDKI DLA PUSZCZYKÓW

BUDKI DLA PUSZCZYKÓW

Dawno, dawno temu, tj. ok. 25 lat temu w ramach zajęć kółka przyrodniczego, jakie prowadziłem przy muzeum rozwiesiliśmy siedem specjalnych budek lęgowych przeznaczonych dla puszczyków. Cztery z nich przetrwały do dziś i dzięki bieżącym naprawom służą nadal ptakom.

Minionej zimy (14.01.2017) rozwiesiłem kolejne trzy budki “puszczykowe” – tym razem wykonane z wypróchniałego pnia olszy czarnej. Była jeszcze czwarta, ale tą powiesiliśmy na słupie stojącym na wysepce stawu w Cieślach z myślą o gągołach. Myśl jak się okazało była słuszna, bo od 2014 roku, kiedy ją zawiesiliśmy, gągoły w niej gniazdują.

W dniach 17 i 21 kwietnia 2018 skontrolowaliśmy wszystkie siedem budek “puszczykowych”. W dwóch z nich trwają lęgi puszczyków. W “OLSZYNIE” stwierdziliśmy samicę odmiany “rudej” przy 4 pisklętach, a w “BUCZYNIE” samicę odmiany “szarej” na 2 jajach. W budce “OWCZEGŁOWY” znajduje się puste – świeże gniazdo zbudowane z mchu i nielicznych gałązek. Wielkość czary gniazdowej wskazuje na ptaka wielkości gołębia – zobaczymy, co okaże się w kolejnej kontroli, za ok miesiąc. Pisklęta w “OLSZYNIE” były jeszcze zbyt małe do zaobrączkowania, więc dostaną znaczniki za kilkanaście dni.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

ZIMOWE KORMORANY

ZIMOWE KORMORANY

O kormoranach zwykle pisałem w czasie listopadowej inwentaryzacji ptaków na jeziorach. Łagodna zima sprawiła, że pozostały u nas nie tylko setki żurawi, tysiące gęsi, kilkanaście czapli siwych i czapli białych, ale również kormorany czarne Phalacrocorax carbo. Pierwszego ptaka zaobserwowałem na brzegu Wełny w Cieślach 22.02.2018. Następnego dnia były już tam 2 ptaki. Gwałtowne ochłodzenie, które spowodowało zamarznięcie wszelkich akwenów ze stojącą wodą przygnało okoliczne kormorany nad rzekę. W dniu 28.02.2018 przy ujściu Małej Wełny w Rogoźnie stało już 12 osobników. Zasadniczo w obserwacjach ornitologicznych ostatni dzień lutego kończy zimę, ale kolejne dni były  również bardzo mroźne, więc zapewne były dla nich zdecydowanie zimowe. Należy przypuszczać, że zbieg dwóch rzek – Wełny i Małej Wełny – obfituje w ryby, ponieważ 2 marca rano doliczyłem się  40 , a 3 marca aż 51 kormoranów. Ptaki żerowały nawet tuż przy moście  na wylocie Małej Wełny z Jeziora Rogozińskiego. Wśród rezydującego zgrupowania są osobniki w różnym wieku. Dorosłe mają już srebrzyste grzywy, a zeszłoroczne młode wciąż wyróżniają się szarobrązowym upierzeniem.

Jerzy Dąbrowski

ROZLEWISKA WEŁNY

ROZLEWISKA WEŁNY

Tegoroczna łagodna zima spowodowała, że wiele ptaków podjęło próbę przezimowania. Najbardziej widoczne są wielkie stada gęsi przelatujące między poszczególnymi żerowiskami i miejscami, gdzie spędzają noce. Bardzo licznie zimują również żurawie. W dniu 4.02.2018 postanowiłem przyjrzeć się zgrupowaniu ptaków wodnych koczujących na rozlewiskach Wełny pokrywających pastwiska przy zabudowaniach wsi Cieśle.   To, co udało się zaobserwować pasuje raczej do jesieni lub wczesnej wiosny, a nie do pełni zimy. Zestaw gatunków przypomina ten, który zaobserwowałem 28.11.2017 na Jeziorze Prusieckim (patrz art. “Listopadowe jeziora 2017”). A oto lista stwierdzonych ptaków:

– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – ~560,
– cyraneczka (Anas crecca) – 2,
– krakwa (Anas strepera) – 2,
– świstun (Anas penelope) – 2,
– rożeniec (Anas acuta) – 4,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2,
– gęgawa (Anser anser) – 6,
– czapla biała (Egretta alba) – 6,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 1,
– żuraw (Grus grus) – 5,
– łyska(Fulica atra) – 6.

Jerzy Dąbrowski

LISTOPADOWE JEZIORA 2017

LISTOPADOWE JEZIORA 2017

Podobnie jak w minionych latach policzyłem ptaki przebywające na 8 jeziorach Gminy Rogoźno. Liczenie przeprowadziłem w dniach 28 i 29 listopada. Pogoda: pierwszy dzień opady deszczu, drugi bez opadów i nawet w drugiej części dnia słonecznie, prawie bezwietrznie. Temperatura dodatnia – ok. 5 stopni. Stwierdzono 905 ptaków z 14 gatunków, w tym:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 576,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 144,
– gęgawa (Anser anser) – 118,
– gągoł (Bucephala clangula) – 12,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 11,
– cyraneczka (Anas crecca) – 9,
– świstun (Anas penelope) – 8,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 7,
– krakwa (Anas strepera) – 6,
– rożeniec (Anas acuta) – 5,
– nurogęś (Mergus merganser) – 4,
– czapla biała (Egretta alba) – 3,
– czernica (Aythya fuligula) – 1,
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 1.

A tak wyglądało to w rozbiciu na poszczególne jeziora:

Jezioro Rogozińskie (204 ptaki z 6 gatunków):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 195,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 3,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 2,
– świstun (Anas penelope) – 2,
– czapla biała (Egretta alba) – 1,
– nurogęś (Mergus merganser) – 1.

Jezioro Budziszewskie (135 ptaków z 6 gatunków):
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 124
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 6,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 1,
– czapla biała (Egretta alba) – 1,
– perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – 1.

Jezioro Czarne (15 ptaków z 3 gatunków):
– gągoł (Bucephala clangula) -11,
– nurogęś (Mergus merganser) – 3,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 1.

Jezioro Małe (3 ptaki z 1 gatunku):
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 3.

Jezioro Prusieckie (484 ptaki z 11 gatunków):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 314,
– gęgawa (Anser anser) – 118,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 15,
– cyraneczka (Anas crecca) – 9
– krakwa (Anas strepera) – 6,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 6,
– świstun (Anas penelope) – 6,
– rożeniec (Anas acuta) – 5,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 3,
– gągoł (Bucephala clangula) – 1,
– czapla biała (Egretta alba) – 1.

Jezioro Boguniewskie (53 ptaki z 3 gatunków):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 50,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2,
– czernica (Aythya fuligula) – 1..

Jezioro Nienawiskie Małe (5 ptaków z 1 gatunku):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 5.

Jezioro Nienawiskie Duże (6 ptaków z 1 gatunku):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 6.

Tegoroczny wynik utrzymuje się na poziomie poprzedniego roku, czyli jest znacznie niższy niż we wcześniejszych latach. Największe zgrupowanie ptaków wodnych stwierdzono na Jez. Prusieckim. Przejawiało się to zarówno w liczbie osobników, jak i różnorodności gatunkowej. Po raz pierwszy w jesiennych liczeniach zaobserwowano: gęgawy, świstuny, rożeńce i czaple białe. Te ostatnie zamknęły klamrą drugi dzień obserwacji; pierwsza poderwała się, gdy dochodziłem rano do Jeziora Budziszewskiego, a druga wyleciała z trzcin, gdy po południu opuszczałem Jezioro Rogozińskie. Tegoroczne obserwacje kormoranów zdają się potwierdzać zeszłoroczne obawy o podwójne policzenie tego samego stada. Nad Jeziorem Budziszewskim pojawiły się ok. 8.30 (na „moich oczach”). Gdy doszedłem nad Jezioro Prusieckie – ok. 12.30 (zwykle byłem tam ok. 14.30) zastałem na drzewie tylko 15 kormoranów. Wygląda na to, że Jezioro Prusiecki jest bazą wypadową liczącego ok. 150 ptaków stada, które na żer wylatuje na okoliczne jeziora, w tym Jez. Rogozińskie i Jez. Budziszewskie.

Jerzy Dąbrowski

Listopadowe jeziora 2016

Listopadowe jeziora 2016

Podobnie jak w minionych latach policzyłem ptaki przebywające na 8 jeziorach Gminy Rogoźno. Liczenie przeprowadziłem w dniach 12 i 13 listopada. Pogoda: bez opadów, prawie bezwietrznie: temperatura (-2)-(+2)stopnie. Stwierdzono 1 009 ptaków z 15 gatunków, w tym:
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 577,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 365,
– gągoł (Bucephala clangula) – 14,
– krakwa (Anas strepera) – 11,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 10,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 9,
– mewa pospolita (Larus canus) – 8,
– cyraneczka (Anas crecca) – 4,
– czernica (Aythya fuligula) – 4,
– bielik (Haliaaetus albicilla) – 2,
– głowienka (Aythya ferina) – 1,
– śmieszka (Larus ridibundus) – 1,
– perkozek (Tachybaptus ruficollis) – 1,
– nurogęś (Mergus merganser) – 1,
– zimorodek (Alcedo atthis) – 1.

A tak wyglądało to w rozbiciu na poszczególne jeziora:

Jezioro Rogozińskie (451 ptaków z 6 gatunków):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 260,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 180,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 8,
– śmieszka (Larus ridibundus) – 1,
– perkozek (Tachybaptus ruficollis) – 1,
– nurogęś (Mergus merganser) – 1.

Jezioro Budziszewskie (179 ptaków z 6 gatunków):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 157,
– mewa pospolita (Larus canus) – 8,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 7,
– cyraneczka (Anas crecca) – 4,
– bielik (Haliaaetus albicilla) – 2,
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 1.

Jezioro Czarne (21 ptaków z 4 gatunków):
– gągoł (Bucephala clangula) -14,
– czernica (Aythya fuligula) – 4,
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 2,
– głowienka (Aythya ferina) – 1.

Jezioro Małe (1 ptak z 1 gatunku):
– zimorodek (Alcedo atthis) – 1.

Jezioro Prusieckie (326 ptaki z 5 gatunków):
– kormoran (Phalacrocorax carbo) – 184,
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 127,
– krakwa (Anas strepera) – 11,
– łabędź niemy (Cygnus olor) – 2,
– czapla siwa (Ardea cinerea) – 2.

Jezioro Boguniewskie (0 ptaków z 0 gatunków):
– jezioro zamarznięte.

Jezioro Nienawiskie Małe:
– BRAK PTAKÓW

Jezioro Nienawiskie Duże (170 ptaków z 1 gatunku):
– krzyżówka (Anas platyrhynchos) – 31.

Tegoroczny wynik, to około połowy poprzedniego roku. Największe zgrupowania ptaków wodnych stwierdzono Jez. Rogozińskim i Jez. Prusieckim. Na obu jeziorach stwierdzono podobną liczbę kormoranów, tj. ok. 180. Obserwacja dokonana w o świcie 4.12.2016 w Owczegłowach pokazuje, że mogło chodzić w znacznej mierze o te same ptaki. Otóż zaobserwowaliśmy klucz ok. 104 kormoranów przelatujący na kierunku Jez. Prusieckie – Jez. Rogozińskie. W czasie liczenia na jeziorach kormorany na Jez. Rogozińskim liczono ok. godz. 9.30, a na Jez. Prusieckim ok. godz. 14.30. Pierwszy raz na Jez. Budziszewskim nie było perkozów dwuczubych. Po raz pierwszy natomiast w jesiennych liczeniach zaobserwowano tracza nurogęsia.
Jerzy Dąbrowski