Ptaki Okolic Rogoźna

Pierwszy w tym roku odłów na terenie dawnej żwirowni w pobliży ujścia Rudki do Wełny w Cieślach. Sieci ustawiliśmy tylko w trzcinowiskach porastających już prawie całe wyrobisko. Odłowy prowadziliśmy przez dwa wieczory i jeden ranek.  Głównym celem było noclegowisko dymówek. Obydwa wieczory wabiliśmy jaskółki głosem z magnetofonu.

 

Złapało się 239 ptaków z 10 gatunków, w tym 8 retrapów. Wśród ptaków gniazdujących w tym środowisku dominantem był oczywiście trzcinniczek. Jeśli chodzi o noclegowisko jaskółek, to było bardzo skromne, zważywszy, że w tym miejscu w minionych latach odławialiśmy jednego wieczoru setki tych ptaków – maksymalnie ponad 800. Pierwszego wieczora złapało tylko 9 ptaków, w tym 8 dorosłych samców i 1 młody ptak. Drugiego wieczora sytuacja była już normalna, czyli większość stanowiły młode z tegorocznych lęgów, niestety ptaków przyleciało niezbyt dużo i złapały się tylko 93. Z analizy składu zgrupowania z drugiego wieczoru wynika, że młode ptaki stanowiły 76,3%, co daje 6,45 młodego na 2 dorosłe.

A to pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Dymówka	Hirundo rustica	101 + 1 retrap
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	70+ 3 retrapy
Rokitniczka	Acrocephalus schoenobaenus	21
Łozówka	Acrocephalus palustris	15
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	9 + 1 retrap
Modraszka	Cyanistes caeruleus	7 + 2 retrapy
Potrzos	Emberiza schoeniclus	6
Pierwiosnek	Phylloscopus collybita	1
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	1 retrap
Brzegówka	Riparia riparia	1

Wszystkie retrapy, to ptaki zaobrączkowane w najbliższej okolicy, w tym 3 z bieżącego roku. Ptaki z poprzednich lat zostały oznakowane w następujących miesiącach:

• IX 2018 – 1 trzcinniczek,
• VIII 2018 – 1 dymówka,
• VII 2018 – 2, w tym: 1 trzcinniczek i 1 piecuszek,
• VIII 2017 – 1 trzcinniczek.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Drugi letni odłów w trzcinowiskach porastających łąki i starorzecza w pobliżu ujścia Małej Wełny do Wełny. Sieci ustawiliśmy tylko w trzcinowiskach. Odłowy prowadziliśmy przez trzy wieczory i dwa ranki.  Złapało się 150 ptaków z 12 gatunków, w tym 19 retrapów. Wśród ptaków gniazdujących w tym środowisku dominantem był oczywiście trzcinniczek. Na noclegowisko w trzcinach przylatywały makolągwy i dymówki. Pojawiły się też pliszki żółte, ale tylko kilka. Dawniej nocowały tutaj stada pliszek liczące setki osobników.

A to pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Dymówka	Hirundo rustica	49
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	28+ 11 retrapów
Makolągwa	Carduelis cannabina	26 + 5 retrapów
Łozówka	Acrocephalus palustris	13
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	3 +_1 retrap
Rokitniczka	Acrocephalus schoenobaenus	3
Pliszka żółta	Motacilla flava	3
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	2
Dzwoniec	Carduelis chloris	1 + 1 retrtap
Potrzos	Emberiza schoeniclus	1
Brzęczka	Locustella luscinioides	1
Pierwiosnek	Phylloscopus collybita	1

Wszystkie, z wyjątkiem jednego, retrapy to ptaki zaobrączkowane tutaj lub w najbliższej okolicy w latach 2016-20.  Ten jeden wyjątek, to trzcinniczek z obrączką szwajcarskiej centrali SEMPACH. Ptak został zaobrączkowany  22.05.2020 r.  w miejscowości Champ-Pittet odległej o 993 km w linii prostej od Ciesiel. Jak z tej daty wynika samica przyleciała na tereny lęgowe bardzo późno – pierwsze trzcinniczki pojawiają się u nas pod koniec kwietnia.

Miejscowe retrapy z poprzednich lat to ptaki zaobrączkowane w następujących miesiącach:

• IX 2019 – 1 makolągwa,
• VI-VII 2019 – 3, w tym: 2 trzcinniczki, 1 makolągwa,
• IV 2016 – 1 dzwoniec zaobrączkowny przy karmniku jako samica w 2 roku życia.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Pierwsze w tym sezonie łapanie w okolicach stawu na łąkach doliny Wełny w Cieślach. Łapaliśmy w pasach wysokiej roślinności (trzciny, pokrzywy) oraz na ugorach przyległych do łąk.  Złapało się 268 ptaków z 31 gatunków, w tym 42 retrapy.  Zdecydowanymi dominantami były ptaki z rodzaju Acrocephalus, które stanowiły 60,4% całego odłowu. Z uwagi na brak większych łanów “czystych” trzcin, to nie trzcinniczek był dominantem. Ustępował on nieco rokitniczce i łozówce. Zastanawiająca jest bardzo niska liczebność potrzosa. Najciekawszym elementem ugorów była rodzina dzierlatek – para z 5 młodymi. Cztery młode udało się odłowić i oznakować kolorowymi obrączkami. Będzie można  teraz łatwiej śledzić ich losy.

Złapało się też 5 zimorodków w różnym wieku i różnej płci. Poniżej zdjęcie obrazujące kolor nóg jako cechę diagnostyczną oraz kolor upierzenia z bardzo trudnym dla wielu osób rozróżnieniem kolorów “zielonkawoniebieski” i niebieskawozielony”. Tu trzy różne osobniki na jednym zdjęciu, więc w identycznych warunkach świetlnych, co jest bardzo istotne dla niebieskich ptaków.

Poniżej wspólne zdjęcie młodocianych osobników kopciuszka i pleszki. Te ptaki też czasem sprawiają kłopoty z oznaczeniem przynależności gatunkowej.

A to pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Rokitniczka	Acrocephalus schoenobaenus	44 + 12 retrapów
Łozówka	Acrocephalus palustris	45 + 7 retrapów
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	29 + 18 retrapów
Dymówka	Hirundo rustica	27
Makolągwa	Carduelis cannabina	10 + 1 retrap
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	5 + 2 retrapy
Bogatka	Parus major	7
Kopciuszek	Phoenicurus ochruros	6
Zimorodek	Alcedo atthis	5
Szczygieł	Carduelis carduelis	5
Cierniówka	Sylvia communis	5
Dzierlatka	Galerida cristata	4
Białożytka	Oenanthe oenanthe	3 + 1 retrap
Piegża	Sylvia curruca	4
Modraszka	Cyanistes caeruleus	3
Potrzos	Emberiza schoeniclus	2 + 1 retrap
Mazurek	Passer montanus	3
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	3
Kulczyk	Serinus serinus	3
Trznadel	Emberiza citrinella	2
Pełzacz ogrodowy	Certhia brachydactyla	1
Dzięcioł duży	Dendrocopos major	1
Srokosz	Lanius excubitor	1
Brzęczka	Locustella luscinioides	1
Słowik rdzawy	Luscinia megarhynchos	1
Pliszka żółta	Motacilla flava	1
Wróbel	Passer domesticus	1
Pleszka	Phoenicurus phoenicurus	1
Pierwisnek	Phylloscopus collybita	1
Pokląskwa	Saxicola rubetra	1
Kląskawka	Saxicola torquata	1

 

Najciekawszym retrapem była rokitniczka z czeską obrączką. Na wiadomość o okolicznościach zaobrączkowania tego ptaka trzeba będzie trochę poczekać.

Wszystkie pozostałe retrapy, to ptaki zaobrączkowane tutaj lub w najbliższej okolicy w latach 2014-20. Poniżej zestawienie retrapów z obrączkami złożonymi przed 2020 rokiem:

• VIII 2019 – 1 rokitniczka,
• VII 2019 – 7, w tym: 4 trzcinniczki, 1 rokitniczka, 1 łozówka i 1 trzciniak,
• VI 2019 – 7, w tym: 3 rokitniczki, 3 łozówki i 1 trzcinniczek,
• VIII 2018 – 1 potrzos,
• VII 2018 – 4 trzcinniczek,
• VI 2017 – 1 trzcinniczek,
• 4 VIII 2015 – 1 trzcinniczek zaobr. jako dorosła samica (ma przynajmniej 6 lat),
• 27 VII 2014 – 1 trzcinniczek zaobr. jako ptak w 1 kalendarzowym roku życia (ma 6 lat).

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Pierwszy letni odłów w trzcinowiskach porastających łąki i starorzecza w pobliżu ujścia Małej Wełny do Wełny. Sieci ustawiliśmy tylko w trzcinowiskach. Odłowy prowadziliśmy przez trzy popołudnia, wieczory i ranki.  Złapało się 180 ptaków z 11 gatunków, w tym 16 retrapów. Wśród ptaków gniazdujących w tym środowisku dominantem był oczywiście trzcinniczek. Na noclegowisko w trzcinach przylatywały tylko makolągwy, które okazały się zdecydowanym dominantem całego łapania.  Najciekawszym ptakiem tego odłowu był świerszczak – jedyny osobnik złapany w tym roku.

A to pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Makolągwa	Carduelis cannabina	93+ 4 retrapy
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	42+ 10 retrapów
Łozówka	Acrocephalus palustris	7 + 1 retrap
Rokitniczka	Acrocephalus palustris	5
Potrzos	Emberiza schoeniclus	5
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	4
Dymówka	Hirundo rustica	3
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	2
Dzwoniec	Carduelis chloris	1 + 1 retrap
Świerszczak	Locustella naevia	1
Pliszka żółta	Motacilla flava	1

Wszystkie retrapy, to ptaki zaobrączkowane tutaj lub w najbliższej okolicy w latach 2017-20. Retrapy z poprzednich lat to ptaki zaobrączkowane w następujących miesiącach:

• IX 2019 – 1 makolągwa,
• VI-VIII 2019 – 6, w tym: 4 trzcinniczki, 2 łozówki, ,
• IV 2019 – 3, w tym: 1 piecuszek, 1 kapturka, 1 trznadel,
• VIII 2018 – 2, w tym: 1 dzwoniec, 1 trzcinniczek,
• VII 2017 – 1 trzcinniczek.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Kolejne, po trzymiesięcznej przerwie, łapanie w zakrzewionej części doliny Wełny. Złapały się 393 ptaki z 33 gatunków, w tym 21 retrapów.  Zdecydowanymi dominantami były ptaki z rodzaju Acrocephalus, które stanowiły 42,5% całego odłowu. Zgodnie z oczekiwaniami najliczniejszym z nich był trzcinniczek; zaskoczyła natomiast bardzo duża liczebność bliźniaczego gatunku czyli łozówki. Niektóre, zwłaszcza młode, osobniki tych gatunków mają cechy mieszane i trzeba decydować, których cech jest więcej. Jeśli w kolejnych sezonach udaje się je odłowić jest możliwość weryfikacji prawidłowości oznaczenia. W żargonie obrączkarskim takie osobniki noszą nazwę “łoźniczka”. Zbliżona liczebność trzcinniczka i łozówki wynika z faktu, że trzcinowiska są suche i poprzerastane pokrzywami, co “podoba się” łozówkom. Kolejną istotną w tym środowisku grupę ptaków stanowią świstunki, czyli rodzaj Phylloscopus. Na tym odłowie pojawiły się wszystkie trzy gniazdujące u nas gatunki: piecuszek, pierwiosnek i świstunka leśna.

Z rzadziej łapanych ptaków udało się odłowić: zimorodki, dzięcioła zielonego, dzięciołka i słowika rdzawego.

Zapowiedzią przyszłych noclegowisk były nieliczne pliszki żółte, makolągwy i szpaki, które przyleciały w łany trzcin pod wieczór. Nie pojawiły się jeszcze mazurki i sroki.

A to pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	65+ 4 retrapy
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	44 + 3 retrapy
Łozówka	Acrocephalus palustris	42 + 2 retrapy
Rokitniczka	Acrocephalus schoenobaenus	41 + 1 retrap
Bogatka	Parus major	24 + 5 retrapów
Kapturka	Sylvia atricapilla	20 + 1 retrap
Modraszka	Cyanistes caeruleus	18 + 1 retrap
Pierwiosnek	Phylloscopus collybita	17
Cierniówka	Sylvia communis	13 + 1 retrap
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	12
Raniuszek	Aegithalos caudatus	11
Pliszka żółta	Motacilla flava	7
Rudzik	Erithacus rubecula	6
Dymówka	Hirundo rustica	6
Dzwoniec	Carduelis chloris	5
Remiz	Remiz pendulinus	5
Makolągwa	Carduelis cannabina	4
Potrzos	Emberiza schoeniclus	2 + 2 retrapy
Brzęczka	Locustella luscinioides	4
Trznadel	Emberiza citrinella	2 + 1 retrap
Mazurek	Passer montanus	3
Piegża	Sylvia curruca	3
Kos	Turdus merula	3
Zimorodek	Alcedo atthis	2
Pleszka	Phoenicurus phoenicurus	2
Czarnogłówka	Poecile montanus	2
Szpak	Sturnus vulgaris	2
Śpiewak	Turdus philomelos	2
Dzięciołek	Dendrocopos minor	1
Gąsiorek	Lanius collurio	1
Słowik rdzawy	Luscinia megarhynchos	1
Świstunka leśna	Phylloscopus sibilatrix	1
Dzięcioł zielony	Picus viridis	1

Wszystkie retrapy, to ptaki zaobrączkowane tutaj lub w najbliższej okolicy w latach 2016-20:

• V-VI 2020 – 2 bogatki zaobr. jako pisklęta w pobliskim lesie “Olszyna”,
• IV 2020 – 2, w tym: 1 piecuszek, 1 bogatka,
• IX-X 2019 – 2, w tym: 1 modraszka, 1 trzcinniczek,
• VI-VIII 2019 – 5, w tym: 1 piecuszek, 1 cierniówka, 1 łozówka, 1 trzcinniczek, 1 rokitniczka,
• IV 2019 – 3, w tym: 1 piecuszek, 1 kapturka, 1 trznadel,
• XII 2018 – 1 bogatka,
• VII-VIII 2018 – 4, w tym: 2 potrzosy, 2 trzcinniczki,
• IV 2017 – 1 łozówka,
• V 2016 – 1 bogatka zaobr. jako pisklę w pobliskim lesie “Olszyna”.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Trzecie w tym roku łapanie w kolonii brzegówek na terenie czynnej żwirowni w Cieślach. Złapało się 136 ptaków z 1 gatunku, w tym 42 retrapy. Wśród odłowionych ptaków były już lotne młode z bieżącego sezonu – złapało się ich 59. Pozostałe 77 brzegówek to ptaki dorosłe, w tym 47 samców, 28 samic i 2 bez oznaczenia płci. Wynika z tego, że samice siedzą na jajach, i nie wszystkie w czasie odłowu opuszczały norki.

Podsumowując wszystkie tegoroczne odłowy w tej kolonii, zaobrączkowaliśmy 175 osobników i złapaliśmy 19 ptaków zaobrączkowanych tutaj w poprzednich latach. Spośród wszystkich 194 oznakowanych osobników, 65 to tegoroczne młode, a pozostałe 129 to osobniki dorosłe. Wśród dorosłych 48 stanowiły samice z wyraźną plamą lęgową. U trzech ptaków nie oznaczono płci a 78 uznano za samce. Najprawdopodobniej część z nich, to samice, które nie miały wykształconej plamy lęgowej lub już zakończyły lęgi i plama zanikła.

Wszystkie retrapy, to ptaki zaobrączkowane w tej kolonii w minionych latach, w tym:

• w VI – VII 2019 – 16,
• w VIII 2018 – 1 (zaobrączkowany na stawie w Cieślach ale w roku 2019 stwierdzony w tej kolonii),
• w VI 2017 – 1,
• w V 2016 – 1.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Kolejne w tym roku łapanie na terenie czynnej żwirowni. W najnowszych odsłoniętych skarpach znajduje się kolonia brzegówek. Odłowy w tej kolonii były najistotniejszym elementem tego łapania, ponieważ prowadzimy je od wielu lat. Odłowy trwały od piątkowego popołudnia do sobotniego wieczora. Poz odłowem w sieci, przeprowadziliśmy częściową penetrację najstarszej, zatrzcinionej części wyrobiska w poszukiwaniu gniazd. Złapało się 106 ptaków z 14 gatunków, w tym 21 retrapów. Największą część odłowu stanowiły oczywiście brzegówki. Złapało się ich 76, z czego 44 samce, 31 samic i 1 bez oznaczenia płci. Wynika z tego, że samice siedzą na jajach, i nie wszystkie w czasie odłowu opuszczały norki.

Słaby ilościowo wynik, to efekt braku tegorocznych młodych – złapał się jeden lotny śpiewak z tegorocznych lęgów. W czasie penetracji trzcinowiska udało się złapać trzy pisklęta czajki. Złapał się dorosły zimorodek i udało się zrobić zdjęcie nóg, których ubarwienie jest cechą diagnostyczną wieku. Ciekawy był też samiec kosa ze zrośniętą górną częścią dzioba uszkodzoną wcześniej w wyniku zderzenia z jakąś przeszkodą.

W trzcinowisku znaleźliśmy gniazdo łabędzi po wylęgu oraz gniazdo błotniaków stawowych z bardzo dużym zniesieniem – 7 jaj.

A to pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Brzegówka	Riparia riparia	63 + 13 retrapów
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	9 + 5 retrapów
Czajka	Vanellus vanellus	3
Trznadel	Emberiza citrinella	2
Potrzos	Emberiza schoeniclus	1 + 1 retrap
Zimorodek	Alcedo atthis	1
Krzyzowka	Anas platyrhynchos	1
Makolągwa	Carduelis cannabina	1
Modraszka	Cyanistes caeruleus	1 retrap
Dzięcioł duży	Dendrocopos major	1
Potrzeszcz	Miliaria calandra	1
Cierniówka	Sylvia communis	1
Kos	Turdus merula	1 retrap
Śpiewak	Turdus philomelos	1

Najwięcej retrapów było wśród brzegówek. Wszystkie zostały zaobrączkowane w tej kolonii w minionych latach, w tym:

• w VI – VII 2019 – 11,
• w VI 2017 – 1,
• w V 2016 – 1.

Pozostałe retrapy, to:

• trzcinniczki zaobrączkowane tutaj w VI – VII 2019,
• modraszka zaobrączkowana 17.05.2018 jako samica w budce, w pobliskim młodniku,
• potrzos zaobrączkowany 17.08.2018 na stawie w Cieślach jako ptak w 1 roku życia,
• kos zaobrączkowany tutaj 4.04.2020.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

W dniach 30.04 – 3.05.2020 r. przeprowadziliśmy w szeroko pojętych okolicach Rogoźna sprawdzenie stanowisk odpowiednich naszym zdaniem dla  zniczków Regulus ignicapilla. Takie stanowiska, to grupy świerków w drzewostanach liściastych. Sprawdzenia dokonaliśmy w ośmiu miejscach: las “Olszyna”, Łoskoń, Nieszawka, Pruśce, Moksz, Owczegłowy, Sierniki i Budzyń. Praca polegała na  wykryciu obecności ptaków metodą wabienia głosem z magnetofonu. W przypadku stwierdzenia terytorialnego samca, podejmowano próbę odłowienia go przy pomocy sieci. Na wszystkich wytypowanych stanowiskach wykryliśmy obecność zniczków. Jeśli wabienie głosem zniczka nie przynosiło efektu, powtarzaliśmy wabienie głosem mysikrólika Regulus regulus.

Stosując tę metodę odłowiliśmy 33 zniczki i 7 mysikrólików. Analiza płci i wieku odłowionych zniczków przedstawia się następująco: 22 samce w 2 roku życia, 9 samców po 2 roku życia, 1 samica w 2 roku życia i 1 samica po 2 roku życia. Wśród tych ptaków nie było ani jednego retrapa, mimo, że na stanowisku “Moksz” obrączkowaliśmy zniczki w 2019 r. Zwykle sytuacja była prosta – jedno miejsce wabienia i jeden samiec. Na stanowisku “Moksz” było jedno miejsce, w którym złapały się trzy samce. Najwidoczniej trafiliśmy na styk rewirów tych trzech osobników.

Na stanowisku “Budzyń” mieliśmy z kolei dwa przypadki, kiedy ten sam ptak złapał się w dwóch kolejnych punktach wabienia odległych o ok. 100 m. Były też dwa przypadki, kiedy samce łapały się nie na głos własnego gatunku, lecz gatunku bliźniaczego. Pierwszy taki przypadek, to zniczek złapany na stanowisku “Olszyna” na głos mysikrólika. Drugi przypadek. to mysikrólik, który złapał się równocześnie ze zniczkiem, na głos tego drugiego. Stało się to we fragmencie drzewostanu sosnowego z domieszką dębu i świerka rosnącego na stanowisku właściwym dla lasu liściastego. W dwóch przypadkach postanowiliśmy sprawdzić, czy inne “choinkowe drzewa” też są atrakcyjne dla zniczka. Okazało się, że tak. Pierwszego samca odłowiliśmy przy daglezjach rosnących przy wjeździe do leśniczówki “BUCZYNA” w Łoskoniu, a drugiego w kępie daglezji rosnącej w lesie koło Prusiec. Czas nie pozwolił na sprawdzenie jedynej znanej nam kępy starych jodeł w lesie “Buczyna” – pozostaje do sprawdzenia w przyszłości.

Po tym “zniczkowym weekendzie” jesteśmy przekonani, że zniczek występuje w okolicach Rogoźna wszędzie tam, gdzie występują dogodne dla niego warunki, czyli świerki lub inne podobne do nich drzewa iglaste rosnące w drzewostanach liściastych.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska