OSTATNIE DYMÓWKI
6.10.2018, Jez. Boguniewskie, Jerzy Dąbrowski
- dymówka Hirundo rustica – 6 przelot na południe.
ROGOŹNO, UL. WĄGROWIECKA – 13.10.2018
Od wielu lat przyglądamy się zakrzewionym rowom i zadrzewieniom przydrożnym przecinającym pola uprawne. Zastanawiamy się, jaką rolę odgrywają te miejsca dla ptaków w okresie przelotów. To dość trudne miejsca ze względów technicznych. Nie da się przegrodzić uczęszczanej, choćby rzadko, drogi. Nie można też wchodzić na obsiane pola. Trzeba więc wybierać czas, kiedy te miejsca można “obłowić”, nie powodując szkód. Pierwsza próba miała miejsce w minioną sobotę. Sieci ustawiłem wzdłuż zakrzaczonego rowu melioracyjnego, do którego przylegało pole po skoszonej kukurydzy. Niestety na tym odcinku nie było przejścia przez rów, więc sieci nie przegrodziły drogi ptakom przemieszczającym się wzdłuż tego rowu. Trzeba będzie w przyszłości pomyśleć o jakiejś przenośnej kładce, bo rów głęboki na ok. 2 metry. Przez 8 godzin złapały się 52 ptaki z 7 gatunków, w tym 3 retrapy. Większość złapanych ptaków wpadała w sieci od strony pola po kukurydzy, czyli od zachodu. Wygląda na to, że zakrzewienia są wykorzystywane jako schronienie dla ptaków żerujących na pozostałościach kolb kukurydzy. Ptakami przemieszczającymi się wzdłuż rowu były ewidentnie raniuszki. Osobniki w przelotnych stadkach są bardzo z sobą zżyte. Wystarczyło,że jeden osobnik wpadł w sieć, by pozostałe zatrzymały się i czekały na niego. Podlatywały nerwowo do sieci i po kilkunastu minutach było ich w sieci dziesięć. Po zaobrączkowaniu wypuszczone raniuszki wróciły do swych towarzyszy. Najliczniejsze w tym krótkim odłowie były bogatki. Najdziwniejszym ptakiem w tym miejscu była sosnówka, którą kojarzymy jednak z lasami.
A teraz jak zwykle pełna lista odłowu:
| Nazwa polska | Nazwa łacińska | Liczba |
| Bogatka | Parus major | 16 + 2 retrapy |
| Raniuszek | Aegithalos caudatus | 10 |
| Modraszka | Cyanistes caeruleus | 8 |
| Zięba | Fringilla coelebs | 6 |
| Mazurek | Passer montanus | 5 + 1 retrap |
| Rudzik | Erithacus rubecula | 3 |
| Sosnówka | Periparus ater | 1 |
Dwie bogatki, które nosiły już obrączki, to nasze ptaki z minionej zimy zaobrączkowane w Cieślach. Mazurek pochodził z odłowu w sierpniu 2018 również w Cieślach.
Jerzy Dąbrowski
JEZIORO BOGUNIEWSKIE – 6-7.10.2018
Podczas wrześniowych odłowów dymówek w trzcinowiskach nad Jeziorem Boguniewskim przechodziliśmy ze sprzętem i odłowionymi ptakami wzdłuż pola kukurydzy. Zauważyliśmy, że wiele kukurydzianych kolb jest w znacznym stopniu wyjedzona przez stada ptaków – zauważyliśmy przede wszystkim dzwońce. Wówczas nie było czasu na dokładniejsze obserwacje, ale postanowiliśmy tutaj wrócić. Sieci postawiliśmy na granicy pola kukurydzy i łąki porośniętej łopianem i bylicami. Dodatkowo 30 m sieci o większym oczku, tzw. “drozdówek” ustawiliśmy przy obsypanych owocami krzewach głogu. Przez półtora dnia złapało się 190 ptaków z 22 gatunków, w tym 5 retrapów. Przy kukurydzy i na łopianach dominowały ziarnojady i sikory a przy głogach drozdy. Przy łanie kukurydzy ptaki łapały się z obu stron sieci. Były to więc osobniki, które próbowały wlecieć w uprawę jak i te, które z niej wylatywały. na dziobach niektórych z nich widać było wyraźne ślady “kukurydzianej mąki”. Najbardziej zaskoczyła nas obecność w tym miejscu sporej liczby potrzosów – czyżby myliły kukurydzę z trzcinami? Ok. 8.00 w sobotę zauważyliśmy 6 przelatujących na południe dymówek. Wieczorem postawiliśmy jedną sieć w trzcinowisku, gdzie we wrześniu te ptaki nocowały i wabiliśmy głosem z magnetofonu, ale jaskółki się nie pojawiły. Teraz w tym trzcinowisku nocują bardzo licznie potrzeszcze i szpaki, ale nimi się nie zajmowaliśmy.
A teraz jak zwykle pełna lista odłowu:
| Nazwa polska | Nazwa łacińska | Liczba |
| Bogatka | Parus major | 25 + 4 retrapy |
| Dzwoniec | Carduelis chloris | 25 |
| Zięba | Fringilla coelebs | 22 |
| Modraszka | Cyanistes caeruleus | 21 |
| Szczygieł | Carduelis carduelis | 15 |
| Potrzos | Emberiza schoeniclus | 14 |
| Mazurek | Passer montanus | 13 |
| Śpiewak | Turdus philomelos | 13 |
| Kos | Turdus merula | 12 |
| Pokrzywnica | Prunella modularis | 5 |
| Pierwiosnek | Phylloscopus collybita | 4 |
| Potrzeszcz | Miliaria calandra | 4 |
| Jer | Fringilla montifringilla | 3 |
| Sosnówka | Periparus ater | 2 |
| Trzcinniczek | Acrocephalus scirpaceus | 1 |
| Dzięciołek | Dendrocopos minor | 1 |
| Rudzik | Erithacus rubecula | 1 |
| Pliszka siwa | Motacilla alba | 1 |
| Kapturka | Poecile montanus | 1 |
| Sikora uboga | Poecile palustris | 1 |
| Strzyżyk | Troglodytes troglodytes | 1 |
| Sójka | Garrulus glandarius | 1 retrap |
Sójka nosiła obrączkę założoną tutaj 8 lat temu, tj. 27.06.2010; była wówczas ptakiem w 1 kalendarzowym roku życia. Cztery “zretrapione” bogatki, to ptaki które zaobrączkowaliśmy w tym roku jako pisklęta w czterech różnych, naszych budkach na pobliskiej powierzchni “BUCZYNA”. Jak widać trzymają się blisko “domu”.
Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska
SPOTKANIE PO LATACH
W miniony weekend prowadziliśmy odłowy ptaków w Boguniewie (pełna relacja w zakładce “OBRĄCZKOWANIA-BIEŻĄCE”). Jednym ze 190 złapanych ptaków była sójka z obrączką. Numer był na tyle stary, że mieliśmy wątpliwości, czy to nasz ptak. Po powrocie do domu sprawdziliśmy i okazało się, że jednak nasz. Zaobrączkowaliśmy go, a dokładniej Damian Leligdowicz, 27.06.2010 r. jako osobnika w 1 kalendarzowym roku życia. Sójka ma więc już skończone 8 lat i wciąż “mieszka” w Boguniewie.
Ptak ten złapał się po raz pierwszy w czasie jednego z 15 biwaków przyrodniczych, które zorganizowaliśmy w latach 1999-2014 w okolicach Rogoźna. Przewinęła się przez nie spora grupa młodzieży, która mogła z bliska przyglądać się pracy związanej z badaniem wędrówek ptaków. Mamy nadzieję, że oprócz wspomnień zostało w ich głowach trochę wiedzy o ptakach i zamiłowania do obserwacji tych ciekawych zwierząt.
Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska
WODOCIĄGI – 29-30.09.2018
Czwarte w tym roku łapanie w tym punkcie doliny Wełny w Cieślach. Przez jeden cały dzień i ranek następnego złapało się 139 ptaków z 22 gatunków, w tym 26 retrapów. O tej porze roku zwykle łapaliśmy tutaj sporo potrzosów i pokrzywnic. Tym razem było inaczej, pokrzywnic nie było wcale, potrzosów kilka. Dominantami okazały się modraszki i rudziki. W trzcinowiskach, i to całkiem suchych, nocowały szpaki. Ok. godziny 18-tej stada tych ptaków nadlatywały nad wybrane miejscy i “pikowały” w trzciny. Całkowicie ignorowały to, że stoimy na otwartym terenie ok. 40 m od nich. Skuteczny odłów szpaków wymaga zastosowania odpowiedniej strategii, na którą nie mogliśmy sobie pozwolić, więc złapały się tylko przypadkowe ptaki tego gatunku. Warto odnotować odłów pierwszych ptaków zapowiadających jesień, tj. czyża i jera. Z ptaków gniazdujących w trzcinach złapały się już tylko pojedyncze trzcinniczki.
No, i jak zwykle pełna lista odłowu:
| Nazwa polska | Nazwa łacińska | Liczba |
| Modraszka | Cyanistes caeruleus | 14 + 14 retrapów |
| Rudzik | Erithacus rubecula | 20 |
| Szpak | Sturnus vulgaris | 16 |
| Potrzos | Emberiza schoeniclus | 7 + 2 retrapy |
| Bogatka | Parus major | 7 + 2 retrapy |
| Zięba | Fringilla coelebs | 7 |
| Pierwiosnek | Phylloscopus collybita | 6 + 1 retrap |
| Kos | Turdus merula | 3 + 3 rwtrapy |
| Kapturka | Sylvia atricapilla | 5 |
| Czarnogłówka | Poecile montanus | 3 + 2 retrapy |
| Śpiewak | Turdus philomelos | 4 |
| Trzcinniczek | Acrocephalus scirpaceus | 4 |
| Raniuszek | Aegithalos caudatus | 3 |
| Mazurek | Passer montanus | 3 |
| Sikora uboga | Poecile palustris | 2 + 1 retrap |
| Dzwoniec | Carduelis chloris | 2 |
| Trznadel | Emberiza citrinella | 2 |
| Potrzeszcz | Miliaria calandra | 2 |
| Czyż | Carduelis spinus | 1 |
| Dzięciołek | Dendrocopos minor | 1 |
| Jer | Fringilla montifringilla | 1 |
| Zimorodek | Alcedo atthis | 1 retrap |
Z 26 retrapów warto napisać o dziesięciu; pozostałe to ptaki, które zaobrączkowaliśmy tutaj lub w najbliższym sąsiedztwie w bieżącym roku. Bez wątpienia najciekawszym jest kos zaobrączkowany tutaj 2.09.2012 r. jako ptak w 1 kalendarzowym roku życia – ma już więc 6 lat. Co ciekawe, od tamtego czasu nie złapał się ani razu. Następny ptak, to modraszka zaobrączkowana tutaj w IX 2016 r. Kolejnych 7 retrapów to ptaki złapane tutaj w 2017 roku, w tym: w czerwcu – 2 kosy, i sikora uboga; w sierpniu – modraszka, potrzos, zimorodek; w grudniu – modraszka. Dwa ostatnie ciekawe retyrapy, to dwie modraszki zaobrączkowane jako pisklęta z jednego lęgu w naszej budce w lesie “Olszyna” 19.05.2018 r.
Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska
CIEŚLE – STAW – 18-21; 25-28.09.2018
Łapanie nad stawem w dolinie Wełny w Cieślach. Celem była próba odłowienia ostatnich przelotnych grup jaskółek. Pięć wieczorów z wabieniem dymówek głosem z magnetofonu, w małej kępie nadbrzeżnych trzcin – w tym samym miejscu co w sierpniu. Sieci pozostawialiśmy do rana, żeby sprawdzić, czy ruszył przelot innych gatunków, zwłaszcza potrzosów i pokrzywnic. Złapało się 205 ptaków z 22 gatunków, w tym 13 retrapów. Dymówki złapały się w cztery z pięciu wieczorów z wabieniem: 18.09.2018 – 14, 19.09.2018 – 49, 20.09.2018 – 4, 25.09.2018 – 3. Poranki należały do modraszek, które były o tej porze dnia zdecydowanym dominantem. Było jeszcze sporo trzcinniczków i trochę potrzosów. Jeśli chodzi o potrzosy, to o tej porze było ich zwykle znacznie więcej. Nie złapała się ani jedna pokrzywnica, której o tej porze roku zwykle łapaliśmy tutaj sporo. Warto tutaj zaznaczyć, że w dniach 22-24.09.2018 nastąpiło załamanie pogody rozpoczęte gwałtownym wiatrem, co uniemożliwiło odłowy. Po ustaniu wiatru było już całkiem jesiennie.
No, i jak zwykle pełna lista odłowu:
| Nazwa polska | Nazwa łacińska | Liczba |
| Modraszka | Cyanistes caeruleus | 66 + 6 retrapów |
| Dymówka | Hirundo rustica | 70 |
| Trzcinniczek | Acrocephalus scirpaceus | 17+ 3 retrapy |
| Potrzos | Emberiza schoeniclus | 10 = 4 retrapy |
| Piwrwiosnek | Phylloscopus collybita | 9 |
| Bogatka | Parus major | 6 |
| Zimorodek | Alcedo atthis | 3 |
| Brzęczka | Locustella luscinioides | 3 |
| Kląskawka | Saxicola torquata | 3 |
| Szpak | Sturnus vulgaris | 3 |
| Szczygieł | Carduelis carduelis | 2 |
| Rudzik | Erithacus rubecula | 2 |
| Kapturka | Sylvia atricapilla | 2 |
| Krzyżówka | Anas platyrhynchos | 1 |
| Makolągwa | Carduelis cannabina | 1 |
| Trznadel | Emberiza citrinella | 1 |
| Zięba | Fringilla coelebs | 1 |
| Sosnówka | Periparus ater | 1 |
| Brzegówka | Riparia riparia | 1 |
| Strzyżyk | Troglodytes troglodytes | 1 |
| Kosa | Turdus merula | 1 |
| Śpiewak | Turdus philomelos | 1 |
Z 13 retrapów warto napisać o trzech; pozostałe to ptaki, które zaobrączkowaliśmy tutaj lub w najbliższym sąsiedztwie w bieżącym roku. Dwa potrzosy zostały zaobrączkowane tutaj w VIII 2017. Trzeci ptak, to modraszka zaobrączkowana w VI 2017 jako pisklę w jednej z naszych budek w pobliskim lesie “Olszyna”.
Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska
GRZYWACZE NA KUKURYDZY
30.09.2018, Marlewo, gm. Rogoźno, Jerzy Dąbrowski
- grzywacz Columba palumbus – 460-480 na linii energetycznej nad ścierniskiem po kukurydzy.
CIEŚLE – UJŚCIE MAŁEJ WEŁNY – 14-19.09.2018
Kolejne sprawdzenie trzcinowiska, w którym zwykle bardzo licznie nocują ptaki. I znowu bez spektakularnych efektów. Przez trzy wieczory i trzy poranki złapało się 128 ptaków z 14 gatunków, w tym 5 retrapów. O zbiorowym nocowaniu można mówić w przypadku szpaków. Z ptaków lęgowych dominował oczywiście trzcinniczek. Niewątpliwą ciekawostką są trzy remizy – w ostatnich latach bardzo rzadko się łapią. Wśród złapanych szpaków znalazł się kolejny kaleka. Tym razem był to osobnik bez pazurów na wszystkich palcach jednej nogi.
A teraz pełna lista odłowu:
| Nazwa polska | Nazwa łacińska | Liczba |
| Szpak | Sturnus vulgaris | 67 |
| Trzcinniczek | Acrocephalus scirpaceus | 16 + 1 retrap |
| Modraszka | Cyanistes caeruleus | 14 + 3 retrapy |
| Makolągwa | Carduelis cannabina | 6 |
| Pierwiosnek | Phylloscopus collybita | 3 + 1 retrap |
| Remiz | Remiz pendulinus | 3 |
| Dymówka | Hirundo rustica | 3 |
| Potrzos | Emberiza schoeniclus | 3 |
| Rokitniczka | Acrocephalus schoenobaenus | 2 |
| Rudzik | Erithacus rubecula | 2 |
| Trznadel | Emberiza citrinella | 1 |
| Potrzeszcz | Miliaria calandra | 1 |
| Piecuszek | Phylloscopus trochilus | 1 |
| Czarnogłówka | Poecile montanus | 1 |
Jeśli chodzi o retrapy, to były to ptaki miejscowe z tego lata.
Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska
DZIŚ NA SPORTOWO
Jak bardzo poważnych czynności byśmy nie wykonywali, to zawsze gdzieś w podświadomości dążymy do tego (przynajmniej tak naszym zdaniem powinno być), żeby przekraczać wszelkie bariery. Wchodzimy na coraz wyższe szczyty, przebiegamy coraz dłuższe dystanse, itp. Również w czasie obrączkowania ptaków pojawiają się takie myśli. Wiele lat temu moim marzeniem było zaobrączkowanie w ciągu roku tysiąca ptaków. Kolejnym progiem było 5.000, które od wielu lat okazało się rocznym minimum. Nie trudno się domyślić, jakie mgliste marzenie zaprzątało nasze myśli – oczywiście 10.000 w ciągu jednego roku. No i stało się – w sobotę 29 września 2018 r. zaobrączkowaliśmy dziesięciotysięcznego w tym roku ptaka. Okazał się nim rudzik Erithacus rubecula.
Oczywiście nie zakończymy na tym odłowów i obrączkowania ptaków, bo ta okrągła, piękna liczba nie była celem naszych poczynań. Praca pójdzie dalej zaplanowanym torem. Ale wróćmy do wątku sportowego; oto kolejne tegoroczne tysięczniki:
- 1.000 – 14.03.2018, Łoskoń, leśniczówka “Buczyna” – bogatka Parus major,
- 2.000 – 27.03.2018, Łoskoń, leśniczówka “Buczyna” – czeczotka Carduelis flammea,
- 3.000 – 17.05.2018, Cieśle – żwirownia – bogatka Parus major (pisklę),
- 4.000 – 20.05.2018, Chodzież – promenada – wróbel Passer domesticus (pisklę),
- 5.000 – 30.05.2018, Owczegłowy – muchołówka żałobna Ficedula hypoleuca,
- 6.000 – 30.06.2018, Wełna – bogatka Parus major (pisklę),
- 7.000 – 28.07.2018, Cieśle – trzcinniczek Acrocephalus scirpaceus,
- 8.000 – 21.08.2018, Cieśle – makolągwa Cardueliscannabina,
- 9.000 – 4.09.2018, Boguniewo – dymówka Hirundo rustica,
- 10.000 – 29.09.2018, Cieśle “wodociągi” – rudzik Erithacus rubecula.
Mamy nadzieję, że ta duża liczba zaobrączkowanych ptaków przyniesie równie dużo informacji powrotnych o naszych ptakach. Dziękujemy wszystkim, którzy uczestniczyli w odłowach i obrączkowaniu, jak i tym, którzy umożliwili nam pracę na terenach będących ich własnością.
Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska
KOLEJNY NOWY GATUNEK
W dniu 27.10.2011 r. otrzymałem od kolegów z Rościnna wiadomość, że na spuszczanych właśnie stawach rybnych w okolicach Skoków przebywa młodociana mewa czarnogłowa. Ponieważ nigdy tego gatunku ni widziałem, pojechałem i “zaliczyłem” nowy dla mnie gatunek ptaka. żałowałem wtedy, że widzę go tuż poza granicą Gminy Rogoźno. No i po siedmiu latach otrzymałem SMSa, że mewa czarnogłowa Larus melanocephalus została zaobserwowana na Jeziorze Budziszewskim. Mamy więc 236 gatunek na liście ptaków gminy. Obserwacji dokonał w dniu 11.07.2018 r. Mateusz Loręcki z Zespołu Obrączkarskiego ROŚCINNO. Uczynił to w bardzo ciekawym miejscu: stał na brzegu Jeziora Budziszewskiego we wsi Grzybowo, gm. Skoki i obserwował mewę stojącą na kamieniu wystającym z tafli jeziora, a więc na terenie gm. Rogoźno. Był to osobnik w drugim kalendarzowym roku życia, a na dodatek nosił obrączki. Otrzymana informacja o okolicznościach zaobrączkowania tej mewy potwierdza prawidłowość oznaczenia gatunku oraz informuje nas skąd do nas przyleciała. Zaobrączkowano ją 18.03.2018 r. w miejscowości Apeldoorn w Holandii, tj. 756 km od miejsca opisywanego stwierdzenia. Gratuluję Mateuszowi tej ciekawej obserwacji i dziękuję za nadesłane materiały oraz zgodę na ich opublikowanie.
Tekst: Jerzy Dąbrowski. Fot.: Mateusz Loręcki