Właśnie skończyliśmy pierwszą tej zimy nocną kontrolę naszych budek lęgowych, więc czas na krótką relację. To już czwarta zima, kiedy regularnie kontrolujemy nasze budki lęgowe na ośmiu powierzchniach w okolicach Rogoźna i Budzynia. Tegoroczne grudniowe kontrole odbywały się w warunkach raczej jesiennych i temperaturą około zera. W jednej z kontroli uczestniczyli uczniowie Szkoły Podstawowej w Budzyniu.

Skontrolowaliśmy w sumie 392 budki lęgowe. W 279 stwierdziliśmy nocujące ptaki, co daje zasiedlenie 71,17%. Jest to wynik zbliżony do grudnia 2017. Wówczas zasiedlonych było również 279 budek lęgowych. Skontrolowaliśmy jednak o 10 budek więcej, więc zasiedlenie wyszło nieco niższe, tj. 69,40%. Dominantem była oczywiście bogatka – 67% zasiedlonych budek. Duży udział miał też kowalik – 24%. Nocowały również modraszki – 5% i dzięcioły duże – 4%. Z 276 skontrolowanych ptaków (trzem bogatkom udało się uciec) 129 nosiło już nasze obrączki, a pozostałe 147 zostało oznakowane. Tak wyglądało to dla poszczególnych gatunków.

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Bogatka	Parus major	72 + 112 retrapów
Kowalik	Sitta europaea	55 + 12 retrapów
Modraszka	Cyanistes caeruleus	9 + 5 retrapów
Dzięcioł duży	Dendrocopos major	11 + 0 retrapów

Jak widać z powyższego zestawienia, najbardziej przywiązane do terenu są bogatki – aż 61% odłowionych osobników zostało zaobrączkowanych w miejscu ich stwierdzenia. W przypadku kowalika retrapy stanowiły tylko 18%. Wszystko wskazuje na to, że znaczna część kowalików, to ptaki przylatujące do naszych budek po sezonie lęgowym. Pytanie tylko skąd? Potwierdzeniem tej koncepcji wydaje się być również udział obu gatunków w zasiedleniu budek w sezonie lęgowym i zimowym.

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Udział w lęgach 2018	Zasiedlenie grudzień 2018
Bogatka	Parus major	77%	67%
Kowalik	Sitta europaea	3%	24%

Oczywiście w kwestii pochodzenia retrapów nic się nie zmieniło, co oznacza, że wszystkie zostały zaobrączkowane na tych powierzchniach, na których je teraz stwierdziliśmy.  Sporo było osobników zaobrączkowanych jako pisklęta, ale o tym w podsumowaniu całej zimy. Jeśli chodzi o wiek kontrolowanych ptaków, to też tylko o najstarszych:

• • ptaki z lęgów 2014 – 1 bogatka,
  • ptaki z lęgów 2015 lub wcześniejszych – 2 bogatki, 1 modraszka i 1 kowalik,
  • ptaki z lęgów 2015 – 5 bogatek.

Po tej pierwszej kontroli najbardziej utkwiły nam w pamięci informacje o jednym z kowalików w powierzchni “Olszyna”. Stwierdziliśmy go w tej samej budce, w której nocował w grudniu 2017 r. Jest to samica, która została zaobrączkowana jako pisklę w maju 2017 roku w innej budce oddalonej o 600 m na północ. W maju bieżącego roku złapaliśmy ją przy 7 pisklętach w budce sąsiadującej z “zimową rezydencją”. W czasie opisywanej kontroli jedno z jej tegorocznych piskląt (samca) stwierdziliśmy 700 m na południe od budki w której przyszedł na świat. Ciekawe, czy poznamy jeszcze więcej losów tej rodzinki?

Na zakończenie wspomnę tylko, że w dwóch budkach znajdowały się gniazda myszy wielkookiej leśnej, w tym jedno z 4 osobnikami. W minionych latach było ich nieco więcej. Kilka budek było też całkowicie wypełnionych gniazdami szerszeni, które usunięto, więc ptaki będą miały je teraz do dyspozycji.

Cały czas nasze budki są obiektem zainteresowania dzięciołów, które powiększają otwory wlotowe. Cele są dwa: znajdujące się w nich pożywienie, czyli jaja, pisklęta i dorosłe ptaki oraz miejsce nocowania. Staramy się ograniczyć ten proceder wzmacnianiem otworów wlotowych blachami. Okazuje się to skuteczne, ale determinacja niektórych dzięciołów wprawiła nas w osłupienie. W czterech przypadkach blachy zostały uszkodzone. Na zdjęciu dwie z nich.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska