W dniu 9 czerwca br. otrzymałem od weterynarza wiadomość, że patrol policji przywiózł z Boguniewa, gm. Rogoźno pisklę ptaka drapieżnego. A oto ilustracja załączona do wiadomości.
Jak widać jest to pisklę pustułki Falco tinnunculus, w wieku wykluczającym jakiekolwiek samodzielne przemieszczeni się. Po uzyskaniu od patrolu policji dokładnego adresu posesji z której ptaka zabrano, pojechaliśmy na miejsce, żeby zlokalizować gniazdo z którego ptak wypadł. Okazało się, że pustułki gniazdują na rancie niedokończonego ocieplenia budynku jednorodzinnego. Wróciliśmy do Rogoźna po odpowiednią drabinę i po wejściu na nią ukazał się taki oto piękny widok. Pierwszy raz widziałem tak umiejscowione “gniazdo” pustułki. Grubość styropianu – 10 cm, a w niecce gniazdowej 6 piskląt. Ptaki wyjęliśmy i zaobrączkowaliśmy; rodzice nie ujawnili się.
Kolejny dzień przyniósł, teraz już bezpośrednio na mój telefon, zgłoszenie o wypadnięciu jednego z piskląt. To zrozumiałe, że młode żebrzące rodziców o pokarm rozpychają się, i przy takim umiejscowieniu “gniazda” łatwo o upadek. Postanowiliśmy zmodyfikować miejsce lęgowe poszerzając krawędź o 20 cm, mocując do dachu deskę.
Kolejne zgłoszenie o kłopotach otrzymaliśmy 22 czerwca br. – jeden z ptaków znów wylądował na ziemi. Jak widać na poniższym zdjęciu, była to z pewnością próba wylotu. Podlot wrócił pod dach, włożony dyskretnie, żeby nie pokazywać się i nie płoszyć rodzeństwa. Na tym skończyła się przygoda z pustułkami w Boguniewie – przynajmniej na ten rok.
Łapanie w trzcinowiskach nad stawem w dolinie Wełny. Dodatkowo ustawiliśmy sieci w wykopie drugiego etapu budowy stawu, gdzie pojawiły się siewkowce. Odłowy prowadziliśmy przez 3 wieczory, 1 cały dzień i 2 poranki. Złapały się 734 ptaki z 31 gatunków, w tym 15 retrapów. Najliczniej łapały się ptaki przylatujące tu na noclegowisko, tj. dymówki i pliszki żółte. Poza nimi dominowały, jak to w trzcinowiskach, Acrocephalusy i potrzosy. Wśród potrzosów znalazła się samica ciemnej odmiany, która ma białą kryzę, która jest kluczową cechą rozpoznawalną samców.
Potrzos – samiec.
Potrzos – ciemna samica.
Potrzos – ciemna samica.
Po raz pierwszy w tym roku odłowiliśmy muchołówkę szarą i piskliwce (=brodźce piskliwe). Tych ostatnich złapaliśmy cztery osobniki, w tym 1 starego i trzy tegoroczne młode. Była więc okazja dostrzec w naturze różnice w ich upierzeniu.
Muchołówka szara.
Piskliwiec – po 1.
Piskliwiec – 1.
Jeśli chodzi o dymówki, to jak zwykle, wabiliśmy je głosem z magnetofonu. W odłowionym zgrupowaniu były następujące udziały: osobniki pierwszoroczne – 73,3|%, starsze – 26,7%. Daje to wynik 5,5 młodego na dwa dorosłe, czyli statystyczną parę. Wynik niski, ale tłumaczą to udział wśród starych ptaków: 51 samców, 20 samic i 2 bez oznaczenia płci. Sezon lęgowy wciąż trwa i część samic nocuje jeszcze przy pisklętach w gniazdach.
Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Dymówka
Hirundo rustica
272 + 1 retrap
Pliszka żółta
Motacilla flava
152 + 1 retrap
Trzcinniczek
Acrocephalus scirpaceus
95 + 4 retrapy
Łozówka
Acrocephalus palustris
38
Rokitniczka
Acrocephalus schoenobaenus
28 + 1 retrap
Potrzos
Emberiza schoeniclus
17 + 4 retrapy
Modraszka
Cyanisters caeruleus
15 + 3 retrapy
Trzciniak
Acrocephalus arundinaceus
16
Piecuszek
Phyloscopus trochilus
14
Cierniówka
Sylvia communis
14
Pierwiosnek
Phylloscopus collybita
10
Mazurek
Passer montanus
5 + 1 retrap
Makolągwa
Carduelis cannabina
5
Kapturka
Sylvia atricapilla
5
Piskliwiec
Actitis hypoleucos
4
Zimorodek
Alcedo atthis
4
Gąsiorek
Lanius collurio
3
Bogatka
Parus major
3
Kląskawka
Saxicola torquata
3
Szczygieł
Carduelis carduelis
2
Muchołówka żąłobna
Ficedula hypoleuca
2
Brzęczka
Locustella luscinioides
2
Piegża
Sylvia curruca
2
Trznadel
Emberiza citrinella
1
Pliszka siwa
Motacilla alba
1
Potrzeszcz
Miliaria calandra
1
Muchołówka szara
Muscicapa striata
1
Kopciuszek
Phoenicurus ochruros
1
Brzegówka
Riparia riparia
1
Samotnik
Tringa ochropus
1
Kos
Turdus merula
1
Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie zostały zaobrączkowane tutaj lub w innych miejscach doliny Wełny w Cieślach w następujących terminach:
VII 2025 – 1 dymówka (na noclegowisku przy ujściu Małej Wełny),
IV 2025 – 1 pliszka żółta,
II 2025 – 1 modraszka,
X 2024 – 1 modraszka,
VIII 2024 – 2 w tym: 1 modraszka i 1 potrzos,
VII 2023 – 2 w tym: 1 modraszka i 1 potrzos,
IX-X 2022 – 3 w tym: 2 potrzosy i 1 czarnogłówka,
VIII 2020 – 1 trzcinniczek,
X 2019 – 1 potrzos (zaobr. 2.10.2019 jako samiec po1).
Ten najstarszy potrzos ma już przynajmniej 7 lat – zdjęcie na początku i jest jednym z najstarszych, jeśli nie najstarszym przedstawicielem tego gatunku złapanym przez nas.
Łapanie w przecince przez zatrzcinioną łąkę między szpalerami głowiastych wierzb. Odłowy prowadziliśmy przez 2 wieczory 1 cały dzień i 2 poranki. Złapały się 93 ptaki z 15 gatunków, w tym 7 retrapów.
Dominantami były łozówki i trzcinniczki, czyli dwa gatunki bardzo do siebie podobne i stwarzające problemy z ich rozróżnianiem, nie tylko początkującym obrączkarzom. Z tego powodu wymyślono dla nich wspólną, żatrobliwą nazwę “łoźniczka”. Za ptaka tego łapania trzeba uznać kwiczoła. Złapał się dorosły samiec i 5 pierwszorocznych młodych – prawdopodobnie “rodzinka”.
Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Łozówka
Acrocephalus palustris
28 + 2 retrapy
Trzcinniczek
Acrocephalus scirpaceus
20 + 1 retrap
Pierwiosnek
Phylloscopus collybita
6
Piecuszek
Phyloscopus trochilus
5 + 1 retrap
Kwiczoł
Turdus pilaris
5 + 1 retrap
Szczygieł
Carduelis carduelis
5
Trzciniak
Acrocephalus arundinaceus
4
Rokitniczka
Acrocephalus schoenobaenus
3 + 1 retrap
Cierniówka
Sylvia communis
3
Bogatka
Parus major
2 + 1 retrap
Dymówka
Hirundo rustica
1
Kapturka
Sylvia atricapilla
1
Potrzos
Emberiza schoeniclus
1
Brzęczka
Locustella luscinioides
1
Śpiewak
Turdus philomelos
1
Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie zostały zaobrączkowane tutaj w następujących terminach:
V-VII 2025 – 2 łozówki,
IV 2025 – 2 piecuszki,
IX 2023 – 1 bogatka,
VII 2023 – 1 rokitniczka,
VII 2022 – 1 trzcinniczek.
Jerzy Dąbrowski, Bronisława Peplińska i Bartosz Ziała
W dniu 10 sierpnia br. nad Jeziorem Rogozińskim w Rogoźnie zaobserwowano atak bielika Haliaeetus albicilla na lotnego bociana białego Ciconia ciconia. Dorosły bielik zaatakował lecącego na wysokości ok. 20 m nad taflą jeziora bociana. Po ataku bocian siadł na jednym z pomostów. Po chwili wystartował, ale wpadł do wody. Miał szczęście, że świadkiem tego zdarzenia był Bartek Ziała pełniący na miejscowej plaży funkcję ratownika. Patrol WOPR wyłowił ofiarę ataku. Kiedy oglądałem poszkodowanego, okazało się, że jedyne urazy jakich bocian doznał, to dwie głębokie rany w mięśniach piersiowych. Zdezynfekowaliśmy je i uzgodniliśmy sprawę przekazania ptaka do azylu PZŁ w Czempiniu.
Okazuje się, że bociek jest pierwszorocznym osobnikiem z gniazda w Rudzie koło Rogoźna. Zaobrączkowaliśmy go w dniu 17.06.2025 r. jako jednego z trojga piskląt. Pechowe spotkanie z bielikiem miało miejsce zaledwie 3 km od rodzinnego gniazda.
Jeśli chodzi o samo zdarzenie, to jego wyjątkowość polega na tym, że bieliki – generalnie rzecz biorąc – nie polują w powietrzu. Reakcją obronną ptaków na nadlatywanie tego drapieżnika jest poderwanie się w powietrze. Kiedy obserwujemy stada kaczek lub gęsi i nagle “bez powodu” stado podrywa się do lotu, to najczęściej po chwili zauważamy bielika. Okazuje się, że jednak niektóre osobniki potrafią sobie poradzić z tą nietypową dla gatunku techniką polowania, a więc “wyjątek potwierdza regułę”.
Na koniec podziękowanie dla rodziny Ziałów, która już kolejny raz w tym roku na własny koszt dostarczyła poszkodowanego bociana do azylu. Niestety ze smutkiem należy powiedzieć, że na obszarze, na którym prowadzimy nasze działania (na innych prawdopodobnie również) brak systemu opieki nad dzikimi zwierzętami. Generalnie panuje tzw. “spychologia”, czyli działanie na zasadzie “ale my od tego nie jesteśmy”. Tym bardziej na pochwałę i szacunek zasługuje postawa ludzi, którzy są gotowi poświęcić swój czas i pieniądze na pomoc poszkodowanym zwierzętom.
Odłowy w kolonii brzegówek Riparia riparia w śródpolnej piaszczystej skarpie. W ubiegłym roku skarpa się oberwała i zarosła, więc ptaków nie było. W tym roku ptaki powróciły w to miejsce, choć nie tak licznie jak w 2023 r.
Złapało się 68 brzegówek w tym 7 retrapów. Wśród odłowionych ptaków było 10 tegorocznych młodych i 58 dorosłych, w tym 27 samic i 31 samców. Siedem ptaków nosiło już wcześnie założone obrączki. Wszystkie pochodziły z naszych odłowów przeprowadzonych tutaj w dniach 9 i 16 lipca 2023 r. Oznakowaliśmy wówczas 228 brzegówek. Sześć zostało wówczas zaobrączkowanych jako dorosłe, a jedna jako lotna w pierwszym roku życia.
Jerzy Dąbrowski, Bronisława Peplińska i Dariusz Sałata
Kolejny sezon lęgowy z odłowem piskląt śmieszek Chroicocephalus ridibundus w kolonii tych ptaków na Jeziorze Łęgowskim. W tym roku udział wzięło 5 osób przy użyciu 3 kajaków. Pierwszego dnia poziom wody w jeziorze był nieco wyższy, niż w ubiegłym roku. Część młodych śmieszek była już lotna, ale większość była w wieku dogodnym do obrączkowania. Były też pisklęta zbyt małe, stąd drugi dzień odłowu. Podobnie, jak w ubiegłym roku, nie stwierdziliśmy martwych ptaków. Odłowiliśmy 147 piskląt, w tym pierwszego dnia 124, a drugiego 23.
Do dnia dzisiejszego otrzymaliśmy informacje o dwóch osobnikach z tegorocznych lęgów; nie licząc oczywiście odczytów miejscowych przed opuszczeniem kolonii lęgowej. Pierwszego odczytu dokonano w dniu 4.07.2025 r. na wysypisku śmieci w Kopaszynie (7 km na północ od kolonii lęgowej), a drugiego w dniu 13.07.2025 r. na Jez. Kaliszańskim (9 km na północ od kolonii lęgowej).
J. Dąbrowski, D. Leligdowicz, B. Peplińska i B. Ziała
Łapanie w zakrzewieniach starorzecza Wełny. Odłowy prowadziliśmy przez 4 wieczory i 2 całe dni. Złapało się 71 ptaków z 20 gatunków, w tym 13 retrapów. Jeśli chodzi o wiek odłowionych ptaków, to znakomitą większość stanowiły ptaki dorosłe. Pierwszorocznych młodych było tylko 17.
Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Łozówka
Acrocephalus palustris
8 + 4 retrapy
Szpak
Sturnus vulgaris
8
Trzcinniczek
Acrocephalus scirpaceus
7 + 1 retrap
Piegża
Sylvia curruca
7
Modraszka
Cyanistes caeruleus
4 + 1 retrap
Kapturka
Sylvia atricapilla
4
Piecuszek
Phyloscopus trochilus
3
Pierwiosnek
Phylloscopus collybita
3
Dzięcioł duży
Dendrocopos major
2 + 1 retrap
Kos
Turdus merula
2 + 1 retrap
Bogatka
Parus major
3 retrapy
Dymówka
Hirundo rustica
2
Czarnogłówka
Poecile montanus
2
Cierniówka
Sylvia communis
1 + 1 retrap
Grzywacz
Columba palumbus
1
Rokitniczka
Acrocephalus schoenobaenus
1 retrap
Potrzeszcz
Miliaria calandra
1
Zaganiacz
Hippolais icterina
1
Trznadel
Emberiza citrinella
1
Dzwoniec
Carduelis chloris
1
Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie zostały zaobrączkowane tutaj w następujących terminach:
V 2025 – 7 w tym: 3 łozówki, 1 rokitniczka, 2 bogatki i 1 cierniówka,
IX-X 2024 – 2 w tym: 1 modraszka i 1 dzięcioł duży,
W tym sezonie lęgowym po raz pierwszy udało się trafić na gniazdo bocianów białych, w którym oboje rodzice noszą obrączki. Znajduje się ono w centrum wsi Sokołowo Budzyńskie. Para doczekała się 3 piskląt, ale jedno padło i zostało wyrzucone z gniazda. W dniu 9 lipca br. zaobrączkowaliśmy dwoje przebywających w gnieździe piskląt.
Sokołowo Budz. – 9.07.2025 r.
Dorosły z Antonina.
Dorosły z Gerbisbach.
Pierwszy z rodziców, to ptak zaobrączkowany 1.07.2017 r. w Antoninie koło Żerkowa (WIELKOPOLSKA), 93 km na południe od Sokołowa Budzyńskiego. Tego osobnika znamy od dawna. Po raz pierwszy spotkaliśmy go 26.04.2020 r. na gnieździe w Tarnowie koło Rogoźna (4 km na południowy wschód od Sokołowa Budz.). To gniazdo było jego domem w sezonach 2020, 2021 i 2022 r. W kolejnym sezonie nie pojawił się w Tarnowie. W sezonie 2024 r. został zlokalizowany na gnieździe w Sokołowie Budzyńskim, gdzie z nieoznakowanym ptakiem wyprowadził dwoje młodych, które zaobrączkowaliśmy.
Sokołowo Budz. 2024 r.
Drugi osobnik z tegorocznej pary, to bocian zaobrączkowany 20.06.2020 r. w miejscowości Gerbisbach koło Wittenbergi (SAKSONIA-ANCHALT), 297 km na południowy zachód od Sokołowa Budzyńskiego. W dniach 20 i 21.04.2025 r. był na gnieździe koło Karolewa (3 km na południowy zachód od Sokołowa Budz.) w parze z ptakiem bez obrączki. Jak widać zmienił miejsce i partnera/partnerkę.
Jak widać z powyższych informacji, bociany białe nie tworzą trwałych par, lecz łączą się w pary rodzicielskie na dany sezon. Miejmy nadzieję, że w kolejnym sezonie uda się obydwa ptaki odnaleźć, może nawet na tym samym gnieździe. Postaramy się wówczas określić ich płeć, co jednoznacznie można zrobić obserwując ich kopulację.
Jednodniowy odłów w zadrzewieniach przydrożnych na terenie naszej powierzchni budkowej “RUDKA”. Złapały się 32 ptaki z 16 gatunków, w tym 1 retrap. To środowisko trudne do odłowu z uwagi na problemy z ustawieniem sieci przy drogach. Złapały się cztery z pięciu występujących u nas pokrzewek, w tym najrzadziej spotykana jarzębatka.
Cierniówka.
Puszczyk.
Jarzębatka.
Zimorodek.
Piegża.
Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Kos
Turdus merula
5
Piegża
Sylvia curruca
5
Kapturka
Sylvia atricapilla
3
Zięba
Fringilla coelebs
3
Zimorodek
Alcedo atthis
2
Trznadel
Emberiza citrinella
2
Rudzik
Erithacus rubecula
2
Śpiewak
Turdus philomelos
2
Pełzacz leśny
Certhia familiaris
1
Zaganiacz
Hippolais icterina
1
Pierwiosnek
Phylloscopus collybita
1
Piecuszek
Phylloscopus trochilus
1
Puszczyk
Strix aluco
1
Cierniówka
Sylvia communis
1
Jarzębatka
Sylvia nisoria
1
Bogatka
Parus major
1 retrap
Jeśli chodzi o retrapy, to był tylko jeden – bogatka zaobrączkowana tutaj 21.01.2025, jako nocująca w jednej z naszych budek.