W dniach 23 i 24 sierpnia 2022r. na Jeziorze Rogozińskim, na pomoście żeglarskim przy Szkole Podstawowej Nr 2 w Rogoźnie, udało się odczytać kolorowe obrączki na kilku mewach, w tym na drugorocznej mewie białogłowej Larus cachinnans.
Bardzo długo nie przychodziła informacja powrotna. Dziś, tj. 11 stycznia 2024 r. pojawiła się. Okazuje się, że tak jak przypuszczaliśmy, był to ptak zaobrączkowany w Ukrainie. Ptak został zaobrączkowany jako pisklę nad Dnieprem w Wyszogrodzie, na północnych obrzeżach Kijowa w dniu 7 czerwca 2021 r. przez Sönke Martensa. Miejsce to jest odległe od Rogoźna o 958 km, a pierwsza obserwacja w Rogoźnie miała miejsce 442 dni od chwili zaobrączkowania.
Trzecie łapanie tej zimy przy tym karmniku. Pogoda zimowa, tj. z temperaturą -6,50C z pokrywą śnieżną.
Ruch przy karmniku był bardzo mały; przez 3 godzin od świtu złapały się 24 ptaki z 4 gatunków, w tym 10 retrapów. Niewielka liczba ptaków nie pozwalana prowadzenie jakichkolwiek analiz. Poniżej galeria wszystkich gatunków z tego łapania.
A to pełna lista z odłowu:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Modraszka
Cyanistes caeruleus
7 + 6 retrapy
Bogatka
Parus major
5 + 4 retrapy
Czarnogłówka
Poecile montanus
1
Dzwoniec
Carduelis chloris
1
Jeśli chodzi o retrapy, to zostały zaobrączkowane w następujących lokalizacjach i terminach:
– przy tym samym karmniku:
8 XII 2023 – 5 w tym: 4 modraszki i 1 bogatka,
2 XII 2023 – 2 modraszki,
26 XII 2022 – 1 bogatka,
– przy karmniku ul. Hacerska w Owczegłowach – 475 m:
18 XI 2023 – 1 bogatka,
– ptaki zaobrączkowane jako pisklęta w budkach lęgowych na powierzchni “OWCZEGŁOWY” zlokalizowane w odległości 0,94 km:
W 12.05.2022 r. na stawie w Boguniewie zaobrączkowałem dorosłego samca łabędzia niemego Cygnus olor z lęgowej na tym stawie pary. Samicy nie było w pobliżu, zapewne siedziała jeszcze na jajach. Ptak ważył 11,43 kg i plasował się w górnym zakresie wagowym osobników tego gatunku, które miałem okazję znakować. W maju i czerwcu nasz samiec pływał z samicą i czwórką piskląt – wszystkie, podobnie jak rodzice “odmiany zwykłej”, tj. z czarnymi nogami, no i pisklęta w postaci “brzydkich kaczątek”.
Niestety żadne z piskląt nie osiągnęło zdolności do lotu. Sukcesywnie ich liczba zmniejszała się, aż w końcu została tylko para dorosłych.
W dniu 2.04.2023 r. otrzymałem sygnał, że po stawie pływa łabędź, z którym jest “coś nie tak”. Okazało się, że jest to mój łabędź i rzeczywiście jest w fatalnym stanie: nie może utrzymać podniesionej głowy, przechyla się wyraźnie na jedną stronę i ma wyraźne obrażenia na szyi. W obawie, żeby nie rozszarpały go psy, które stanowią w tym miejscu stały problem, dwa dni później odłowiliśmy go. Odnieśliśmy wrażenie, jakby ptak czekał na to. przypłynął do brzegu i dał się bez problemu podjąć. Z oględzin wynikało, że najprawdopodobniej nastąpiła kolizja z jakąś przeszkodą; najprawdopodobniej linią energetyczną.
Przewiozłem go na zarastający staw w dolinie Wełny w Cieślach, tuż przy naszym stałym miejscu odłowu ptaków wróblowatych. Na tym stawie wychowało się już dwoje podrzuconych na staw w Parkowie maleńkich piskląt. Niestety ten samiec, chyba instynktownie chciał wrócić na swój rodzinny staw. Aż nie chce się wierzyć, że w stanie, w jakim był, udało mu się przedrzeć przez szuwary i dostać na rzekę. W dniu 5.04.2023 r. strażnicy miejscy zawiadomili mnie, że łabędź z żółtą obrączką siedzi na brzegu rzeki Wełny w Rogoźnie, ok. 300 m od miejsca wypuszczenia. Dla jego bezpieczeństwa umieściliśmy go na ogrodzonym terenie z małym stawkiem, tuż obok poprzedniego stawu, gdzie miał zapewnioną opiekę i pożywienie.
Z dnia na dzień było widać, że łabędź coraz lepiej sobie radzi. Starał się trzymać wzniesioną głowę, ale było widać, że jest jakaś pozycja, w której ma z tym wyraźny problem i głowa mu “ucieka”. Podobnie było z nogami. Na jednej stawał pewnie, ale druga miała problemy. Stopniowo jednak przejawy kontuzji ustępowały i uznaliśmy, że można zaproponować mu przeniesienie się na ten staw, który przeznaczyliśmy mu na początku. Stało się to w dniu 4.08.2023 r. Poniżej kilka kadrów z filmiku dokumentującego tę “drogę na wolność”.
Po trzech miesiącach przebywania w Cieślach, no i z pewnością po wyciszeniu instynktów związanych z okresem lęgowym, łabędź zaakceptował przeznaczony mu azyl. Poprzednie dwa łabędzie oczyściły staw z rzęsy, więc wiedzieliśmy, że i ten osobnik będzie miał pod dostatkiem pokarmu. Nieco strachu przeżyliśmy w dniu 18.08.2023 r., kiedy na brzegu stawu zobaczyliśmy mnóstwo łabędzich piór. szybko okazało się jednak, że nasz ptak pierzy się i łabędzim zwyczajem zrzucił równocześnie wszystkie lotki i sporo piór okrywowych.
Ostatni raz na tym stawie widzieliśmy naszego łabędzia w dniu 11.11.2023 r. Wkrótce przyszły pierwsze przymrozki i staw zamarzł, a łabędź zniknął. Poszedł z pewnością na rzekę tą samą drogą, którą przeszedł pierwszego dnia. Nie prowadziliśmy poszukiwań, ufając, że jest na tyle sprawny, żeby poradzić sobie.
W dniu 3.01.2024 r. zauważono pojedynczego łabędzia na Jeziorze Rogozińskim. Okazało się, że to nasz znajomy. Następnego dnia zrobiłem mu sesję fotograficzną – poniżej kilka ujęć w czasie zabiegów pielęgnacyjnych, które ptak wykonywał na swoim upierzeniu.
Prezentuje się wspaniale. Nie widzieliśmy go jeszcze w locie, więc tylko mamy nadzieję, że nie ma z tym problemu. Problem może być inny – przyroda nie znosi pustki. Na boguniewskim stawie nowa para wyprowadziła w 2023 roku pięcioro młodych. Czy parę tę tworzyła partnerka naszego samca? Pewności nie mamy, bo nie była oznakowana. Nową parę spotkał ten sam los, co poprzednie lęgi. We wrześniu widać było już tylko samicę (na zdjęciu poniżej) i jednego młodego, którego stan zaawansowania w rozwoju nie rokował wielkich szans na szczęśliwe opuszczenie stawu.
Będziemy teraz kontrolować rzekę Wełnę i Jezioro Rogozińskie, a na wiosnę sprawdzimy staw w Boguniewie. Jeśli nasz samiec odzyskał zdolność do lotu, to z pewnością tam wróci i pewnie będzie musiał stoczyć walkę o samicę i terytorium.
Ale póki co, dziękujemy wszystkim, którzy zaangażowali się w ratowanie tego ptaka, a zwłaszcza właścicielom ogrodzonego stawku, w którym nasz łabędź zjadł wszystkie roślinki jakie w nim były.
Drugie tej zimy łapanie przy karmniku w Łoskoniu. Pogoda zimowa, bez opadów. Temperatura o świcie około -2,50C.
Od świtu do 12.00 złapało się 100 ptaki z 7 gatunków, w tym 69 retrapów. Zdecydowanym dominantem była bogatka. Ptaki młode (w drugim kalendarzowym roku życia) stanowiły 42,2%, a dorosłe 58,8%. Jeśli chodzi o płeć, to samic było 42,2% a samców 57,8%. To proporcje typowo zimowe i bardzo podobne jak przed miesiącem, z nieco większym udziałem samców. W pobliżu karmnika pojawiło się kilka czeczotek, ale zadnia się nie złapała. Wśród odłowionych bogatek była jedna z licznymi wrzodami na głowie. Dla złagodzenia negatywnych odczuć załączamy zdjęcie dzięcioła średniego.
No i pełna lista z odłowu:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Bogatka
Parus major
21 + 43 retrapy
Modraszka
Cyanistes caeruleus
2 + 12 retrapów
Sikora uboga
Poecile palustris
10 retrapów
Mazurek
Passer montanus
3 + 2 retrapy
Kowalik
Sitta europaea
3 + 2 retrapy
Czarnogłówka
Poecile montanus
1
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
1
Retrapy stanowiły 59% odłowu, co oznacza, że karmnik ma stałych gości. Poniżej opisujemy pochodzenie ptaków zaobrączkowanych wcześniej:
– trzy zostały zaobrączkowanych jako pisklęta w naszych budkach na powierzchni “ŁOSKOŃ” przylegającej do leśniczówki z karmnikiem:
17 V 2023 – 2 bogatki z tego samego lęgu,
25 V 2021 – 1 modraszka.
– kolejne sześć retrapów, to ptaki zaobrączkowane jako nocujące w budkach na powierzchni “ŁOSKOŃ”:
8 XII 2023 – 2 modraszki i 1 bogatka.
– kolejnych 62 zostało zaobrączkowanych tutaj przy karmniku w następujących terminach:
9 XII 2023 – 43 w tym: 32 bogatki, 6 sikor ubogich, 2 modraszki, 2 mazurki i 1 kowalik,
III 2023 – 5 w tym: 2 bogatki, 2 sikory ubogie i 1 modraszka,
III 2022 – 1 bogatka,
II 2022 – 3 w tym:1bogatka, 1 sikora uboga i 1 modraszka,
I 2022 – 2 w tym:1 modraszka i 1 sikora uboga,
XII 2021 – 3 w tym:2 modraszki i 1bogatka,
III 2021 – 1 modraszka,
II 2021 – 3 w tym:1 modraszka, 1 bogatka i 1 kowalik,
I 2019 – 1 bogatka.
– no i ostatni ptak, to bogatka zaobrączkowana jako pisklę w dniu 14 VI 2023 r. na powierzchni “Buczyna”, czyli 3,3 km od karmnika w Łoskoniu.
Spora część ptaków zaobrączkowanych przed 9.12.2023 r. była obecna już w czasie poprzedniego odłowu. Było ich 11, w tym: 5 bogatek, 3 modraszki i 3 sikory ubogie. Jeśli dodamy je do 43 ptaków zaobrączkowanych tego dnia, to mamy wynik 54. Oznacza to, że 54% ptaków z bieżącego odłowu było przy tym karmniku również 9.12.2023 r.
Najstarszym ptakiem o znanym wieku była bogatka zaobrączkowana tutaj 9.01.2019 r. jako samica w 2 kalendarzowym roku życia, czyli ma już ponad 5 lat i jak widać z powyższego zestawienia wyraźnie odstaje od pozostałych retrapów. Odławialiśmy ją przy tym karmniku również 9.01.2021 i 19.01.2022 r.
Krótkie łapania w trzcinowiskach porastających łąki i starorzecza w pobliżu ujścia Małej Wełny do Wełny. Chcieliśmy sprawdzić, czy znajdziemy jakieś dowody na ocieplenie klimatu, czyli ptaki, które dawniej u nas nie zimowały. Nasze przecinki są zalane – w najgłębszych miejscach powyżej kolan.
Złapało się 49 ptaków z 10 gatunków, w tym 19 retrapów. Najliczniejsze były modraszki. Złapały się gatunki, których kiedyś darmo by było wypatrywać o tej porze roku: potrzosy, pokrzywnice, strzyżyki i rudzik.
Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Modraszka
Cyanistes caeruleus
3 + 12 retrapów
Potrzos
Emberiza schoeniclus
8 + 1 retrap
Bogatka
Parus major
3 + 4 retrapy
Strzyżyk
Troglodytes troglodytes
5 + 1 retrap
Wąsatka
Panurus biarmicus
5
Pokrzywnica
Prunella modularis
2
Makolągwa
Carduelis cannabina
1 + 1 retrap
Raniuszek
Aegithalos caudatus
1
Rudzik
Erithacus rubecula
1
Kos
Turdus merula
1
Większość retrapów, to ptaki zaobrączkowane tutaj w następujących terminach:
XII 2023 – 1 strzyżyk,
X 2023 – 3 w tym: 2 bogatki, 1 modraszka,
IX 2023 – 5 w tym: 4 modraszki, 1 makolągwa,
I 2023 – 2 modraszki,
IX 2022 – 1 modraszka,
X 2022 – 1 potrzos,
VII 2022 – 1 modraszka,
X 2021 – 1 modraszka.
Kolejna grupa to ptaki zaobrączkowane przy karmniku przy ul. Krańcowej w Cieślach:
Dwudniowe łapanie przy krzewach tarniny rosnących wzdłuż drogi, na obrzeżu pola ze ścierniskiem po słoneczniku, w tym samym miejscu co 26.11.2023 r. Pierwszego dnia od świtu do 13.00, drugiego do 11.00. Pogoda raczej jesienna, tj. z temperaturą nieco powyżej zera, bez śladów śniegu, ale z silnymi podmuchami wiatru.
Na polu wciąż dużo słonecznika stanowiącego doskonałą bazę pokarmową dla ptaków.
Złapało się 115 ptaków z 7 gatunków, w tym 5 retrapów, z czego 102 pierwszego dnia i tylko 13 drugiego. Zdecydowanym dominantem były mazurki. O połowę mniej było bogatek i modraszek. Byli też zimowi goście, których zdjęcia poniżej.
Wśród odłowionych ptaków znalazła się jedna z olbrzymim wrzodem u nasady dzioba. Fakt ten jest odnotowywany w dokumentacji. Może w przyszłości uda się go złapać i przekonać, że taki osobnik potrafi zwalczyć tą chorobę. Poza tym nieciekawym elementem był w dobrej kondycji.
A to pełna lista z odłowu:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Mazurek
Passer montanus
53 + 2 retrapy
Modraszka
Cyanistes caeruleus
25 + 1 retrap
Bogatka
Parus major
20 + 2 retrapy
Zięba
Fringilla coelebs
7
Jer
Fringilla montifringilla
3
Trznadel
Emberiza citrinella
1
Czeczotka
Acanthis cannabina
1
Wszystkie retrapy, to ptaki zaobrączkowane tutaj 26.11.2023 r.
Dalszy ciąg odłowów przy kanale melioracyjnym przebiegającym przez pola uprawne na obrzeżach osiedla budynków wielorodzinnych w Cieślach.
Prowadziliśmy je przy karmniku przez wszystkie 9 dni, zwykle z przerwą w środku dnia. Złapały się 163 ptaki z 11 gatunków, w tym 67 retrapów. Zdecydowanym dominantem były bogatki. U tego gatunku ptaki młode (w pierwszym kalendarzowym roku życia) stanowiły 83,7%, a dorosłe 16,3%. Jeśli chodzi o płeć, proporcje były następujące: samic było 58,6%, a samców 41,4%. Są to wciąż proporcje jakie występują w czasie wiosennego przelotu. Nasuwa się prosty wniosek – z uwagi na wyjątkowo ciepłą zimę, większa niż zwykle część przelotnych ptaków zatrzymała się na zimę u nas. Rzadkim gościem przy tym karmniku była pojedyncza czeczotka, srokosz i zimujący potrzos.
A teraz już pełna lista odłowu:
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Liczba
Bogatka
Parus major
48 + 56 retrapów
Modraszka
Cyanistes caeruleus
18 + 9 retrapów
Zięba
Fringilla coelebs
14
Mazurek
Passer montanus
5 + 1 retrap
Trznadel
Emberiza citrinella
3
Dzwoniec
Carduelis chloris
3
Szczygieł
Carduelis carduelis
2
Czeczotka
Acanthis flammea
1
Potrzos
Emberiza schoeniclus
1
Srokosz
Lanius excubitor
1
Strzyżyk
Troglodytes troglodytes
1 retrap
Jeśli chodzi o retrapy, to zacznijmy od ptaków stwierdzonych wielokrotnie. Było ich 32 i odławiane były jeszcze dodatkowe 57 razy, w tym:
1 raz: 14 bogatek i 3 modraszki,
2 razy: 7 bogatek i 1 modraszka,
3 razy: 3 bogatki i 1 modraszka,
4 razy: 3 bogatki.
Wymienione na wstępie 67 retraów, to ptaki zaobrączkowane w następujących lokalizacjach i terminach:
XI 2023 przy tym karmniku – 60 w tym: 51 bogatek, 8 modraszek i 1 mazurek,
XI 2023 przy ujściu Małej Wełny (~800 m) – 2 w tym: 1 bogatka i 1 strzyżyk,
I 2023 na polu słonecznika w Cieślach (~400 m) – 1 bogatka,
19 V 2023 bogatka – pisklę w budce nr 20 “WEŁNA” (~7,1 km),
16 V 2023 bogatka – pisklę w budce nr 30/4 “OLSZYNA” (~1,5 km),
9 VII 2022 bogatka – pisklę w budce nr 10B “RUDKA” (~1,4 km),
16 V 2022 modraszka- pisklę w budce ul. Harcerska w Owczegłowach (~2,9 km).
Dwa z opisanych wyżej ptaków zaobrączkowanych jako pisklęta spotkaliśmy w czasie nocnej kontroli budek na powierzchni “RUDKA” (1,3 km od karmnika) w dniu 12 XII 2023. Były to bogatki zaobrączkowane przez nas jako pisklęta w budkach lęgowych, a później łapane przy karmniku:
9 VII 2022 w budce nr 10B “RUDKA” (~1,4 km); nocowała w budce nr 9,
16 V 2023 w budce nr 30/4 “OLSZYNA” (~1,5 km); nocowała w budce nr 8.
Widać, że wymienione wyżej dwie sikory i z pewnością wiele innych, mieszkają w lesie, a do osiedli ludzkich latają na “łatwe jedzonko”.
Właśnie dobiegł końca rok 2023, a więc i “sezon obrączkarski 2023”. Dla nas, czyli Zespołu Obrączkarskiego ROGOŹNO zakończył się ostatniego dnia roku o godz. 16.30, kiedy zaobrączkowaliśmy ostatniego ptaka, którym był zimujący strzyżyk Troglodytes troglodytes.
Zaobrączkowaliśmy 15.616 ptaków z 98 gatunków. W tej liczbie 4.516 piskląt i 11.100 ptaków lotnych. To ilościowo najlepszy wynik w historii ZO ROGOŹNO. Pierwszy raz oznakowaliśmy gągoła Bucephala clangula i biegusa malutkiego Calidris minuta. Najliczniej obrączkowanymi ptakami były: dymówka Hirundo rustica – 4.918, bogatka Parus major – 3.829 i modraszka Cyanistes caeruleus – 2.323. Więcej szczegółów wkrótce, w osobnym artykule.
Dziękujemy wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób włączyli się w prace Zespołu. Mamy nadzieję, że liczne informacje powrotne o oznakowanych w tym sezonie ptakach będą przez najbliższe lata powodem do satysfakcji z włożonego wysiłku. Życzymy Wam wszelkiej pomyślności we wszystkich przejawach działalności jakie podejmiecie w rozpoczynającym się Nowym Roku 2024. Mamy nadzieję, że nasza współpraca będzie kontynuowana w rozpoczynającym się roku z równie imponującymi rezultatami.