Ptaki Okolic Rogoźna

Po wielu dniach odłowów w trzcinowiskach, postanowiliśmy przypomnieć sobie jak wyglądają inne ptaki. Wybór padł na zadrzewienia porolne we wsi Owczegłowy, gdzie ostatnio łapaliśmy 7 lat temu. Jest to miejsce, w którym udawało się często złapać wszystkie sześć gatunków naszych sikor. W tym roku brakowało nam jeszcze tego gatunku i mieliśmy nadzieję, że uda się ten brak uzupełnić. No i sikory nas nie zawiodły – były wszystkie. Przez dwa całe dnie złapało się 175 ptaków z 17 gatunków; retrapów nie było. To pierwsze nasze odłowy, kiedy najwięcej złapało się mysikrólików. Stało się tak dzięki wabieniu głosem z magnetofonu ustawionym przy sieciach zlokalizowanych między świerkami. Struktura odłowionego zgrupowania mysikrólików była następująca: 81 ptaków w 1 kalendarzowym roku życia – 97,6% i 2 starsze (samiec i samica) – 2,4%; jeśli chodzi o płeć, to były 64 samce – 77,1 i 19 samic – 22,9%. Dominacja samców wynikała z pewnością z tego, że to one bardziej zdecydowanie reagują na śpiew innych samców – również poza sezonem lęgowym. Wśród odłowionych ptaków oprócz kompletu sikor, były również obydwa pełzacze.

No, i jak zwykle pełna lista odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Mysikrólik	Regulus regulus	83
Bogatka	Parus major	26
Rudzik	Erithacus rubecula	23
Raniuszek	Aegithalos caudatus	15
Modraszka	Cyanistes caeruleus	5
Dzięcioł duży	Dendrocpos major	4
Czarnogłówka	Poecile montanus	5
Sosnówka	Periparus ater	2
Sikora uboga	Poecile palustris	2
Czubatka	Lophophanes cristatus	2
Strzyżyk	Troglodytes troglodytes	2
Pełzacz leśny	Certhia familiaris	1
Pełzacz ogrodowy	Certhia brachydactyla	1
Pokrzywnica	Prunella modularis	1
Kos	Turdus merula	1
Zniczek	Regulus ignicapilla	1
Zięba	Fringilla coelebs	1

Uczestnicy łapania: Jerzy Dąbrowski, Bronisława Peplińska i Bartosz Ziała.

Jerzy Dąbrowski

Łapanie w trzcinowiskach nad stawem w dolinie Wełny. Odłowy prowadziliśmy przez 2 wieczory, 2 całe dni i 1 poranek. Impulsem do tego łapania były liczne dymówki, które pojawiły się nad stawem 19 września. Postanowiliśmy sprawdzić, czy uda się je wieczorem zwabić na noclegowisko. Złapało się 202 ptaków z 24 gatunków, w tym 19 retrapów. No i udało się zwabić dymówki. Pierwszego wieczora złapało się 113 osobników, drugiego, mimo wabienia tylko jedna. Większość z nich – 90,6%, to były ptaki w 1 kalendarzowym roku życia. Najwidoczniej trafiło się nam przelotne stado. Było absolutnie wyjątkowe pod względem parametru o jakim chyba nigdy nie pisaliśmy – masy ciała. Ta wartość u poszczególnych ptaków (zważyliśmy wszystkie) mieściła się w zakresie 18,80 – 26,80 g, a średnia wyniosła 22,41 g. Tak wyglądało to na wcześniejszych noclegowiskach:

Miejsce odłowu	Okres odłowu	Liczba zważonych	Masa od – do	Masa średnia
Cieśle – staw	4-8.08.2025	226	16,00 – 23,40	19,00
Rz. Noteć – Antoniny	18-20.08.2025	302	16,20 – 22,30	18,55
Rz. Noteć – Antoniny	2-3.09.2025	144	16,60 – 22,10	19,32
Cieśle – staw (obecne)	21-22.09.2025	114	18,30 – 26,80	22,41

To najlepiej odżywione z naszych tegorocznych dymówek, a może nawet wśród wszystkich stad, które dotąd odłowiliśmy. Najwidoczniej staw stanowił dla nich tylko przystanek na trasie na południe, i rankiem poleciały dalej, bez “śniadania”. Poza nimi najliczniej łapały się potrzosy. Poniżej galeria ciekawszych ptaków z tego odłowu.

Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:

Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie zostały zaobrączkowane tutaj lub w innych miejscach doliny Wełny w Cieślach w następujących terminach:

• IX 2025 – 6 w tym:  3 potrzosy, 3 modraszki,
• VIII 2025 – 7 w tym:  5 trzcinniczków, 1 modraszka i 1 pierwiosnek,
• IV 2025 – 1 potrzos,
• VII-VIII 2024 – 3 potrzosy,
• IX 2023 – 1 potrzos,
• VII 2023 – 1 kos.

Kolejne, po miesięcznej przerwie, łapanie w trzcinowiskach porastających łąki i starorzecza w pobliżu ujścia Małej Wełny do Wełny. Kilka sieci ustawiliśmy też w porośniętym krzewiastymi wierzbami starorzeczu okalającym półkolem nasze trzcinowisko. Odłowy prowadziliśmy przez 3 wieczory i 3 całe dni. Złapały się 184 ptaki z 20 gatunków, w tym 11 retrapów. Ptaków było bardzo mało, zwłaszcza w trzcinach. Ponad połowę stanowiły makolągwy, które przylatują tutaj na noclegowisko. Było jeszcze sporo trzcinniczków, a wśród singli” znalazły się pleszka i świergotek drzewny.

Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:

Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie zostały zaobrączkowane tutaj lub w innych miejscach doliny Wełny w Cieślach w następujących terminach:

• VII-VIII 2025 – 8 w tym: 3 modraszki, 1 potrzos, 2 bogatki, 1 trzcinniczek i 1 makolągwa,
• IV 2025 – 1 makolągwa,
• VIII 2022 – 1 makolągwa,
• IX 2021 – 1 kos.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Łapanie na terenie nieczynnej żwirowni w Cieślach w podanym wyżej okresie, ale oczywiście z przerwami. Wyrobisko prawie w całości jest zalane i porośnięte trzcinami. W trzcinowiskach znajdują się niewielkie płycizny i na nich ustawiliśmy pułapki, które zamykają się po wejściu ptaka, który może się w nich swobodnie poruszać. Ustawiliśmy też sieci o dużych oczkach z nadzieją na złapanie bytujących tam czapli.

Złapało się wprawdzie 42 ptaki z 8 gatunków. Zdecydowanym dominantem zupełnie niespodziewanie okazały się wodniki. W latach 1979-2024 zaobrączkowałem ich 18. Wśród odłowionych w tym roku wodników był 8 dorosłych i 15 piskląt w różnej fazie wzrostu. Trzynaście osobników złapało się wielokrotnie, więc można było udokumentować wzrost młodych i zmiany u dorosłych. Pierwszy raz złapały się dorosłe ptaki w trakcie pierzenia, które przebiega u nich podobnie jak u blaszkodziobych i żurawi wg. zasady “raz, a dobrze”. Jeden z takich osobników złapał się przed pierzeniem lotek i w trakcie wyrastania nowych.

Również pisklęta łapały się wielokrotnie. Poniżej zdjęcia dwóch  takich osobników.

Z pewnością będziemy w tym miejscu łapać w przyszłym roku. Miejmy nadzieję, że  niektóre z tegorocznych ptaków tutaj wrócą.

Drugim gatunkiem, który zaskoczył ilościowo była kokoszka. W latach 1979-2024 zaobrączkowałem ich tylko 4, a w trakcie tego łapania 5.

No i na koniec kompletne zaskoczenie, bo 10.07.2025 r. na wysepce otoczonej głęboką wodą złapał się szczur wędrowny. Okazuje się, że to świetny pływak.

Pełna lista odłowu wygląda następująco:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Wodnik	Rallus aquaticus	23
Łabędź niemy	Cygnus olor	6
Kokoszka	Gallinula chloropus	5
Potrzos	Emberiza schoeniclus	3
Kszyk	Gallinago gallinago	2
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	1
Krzyżówka	Anas platyrhynchos	1

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Druga w tym roku wyprawa nad Noteć. Ten sam punkt co w sierpniu, czyli w trzcinowiskach między wałem przeciwpowodziowym i korytem rzeki.  Odłowy prowadziliśmy przez jeden dzień, tj. od południa pierwszego dnia do południa drugiego. Ptaków było wyraźnie mniej niż poprzednio. Złapało się wprawdzie 481 ptaków z 16 gatunków, w tym 5 retrapy. Zdecydowanym dominantem były dymówki, które przyleciały tutaj na noclegowisko. Przeanalizowaliśmy zgrupowanie dymówek, które złapały się na noclegowisku pod względem wieku i płci. Zdecydowaną większość stanowiły tegoroczne młode 86,2%. Ptaki dorosłe stanowiły 13,8%. Płeć dorosłych to: 29 samców, 18 samic oraz 10 osobników bez oznaczenia płci. Gdyby przeliczyć liczbę młodych na dwa dorosłe (potencjalna para lęgowa), na parę dorosłych przypadałyby ich 12,5. Wśród młodych ptaków były osobniki w różnym wieku licząc od wylotu z gniazda. Były wśród nich takie, które opuściły gniazdo zapewne przed kilkoma dniami, posiadające jeszcze bardzo wyraźne zajady. U większości nie pozostał po zajadach żaden ślad.

Trafił się też jeden młodociany osobnik, któremu na czole wyrastały już pióra z kolejnej (dorosłej) generacji piór. Trudno powiedzieć, czy przedwcześnie rozpoczął pierzenie, czy raczej w jakichś okolicznościach utracił pióra w tym miejscu. W takiej sytuacji wyrastają pióra z następnej generacji.

Pełna lista odłowu wygląda następująco:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Dymówka	Hirundo rustica	413
Trzcinniczek	Acrpcephalus scirpaceus	28 + 3 retrapy
Rokitniczka	Acrocephalus schoenobaenus	7
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	6
Pliszka żółta	Motacilla flava	4
Remiz	Remiz pendulinus	2 + 1 retrap
Pierwiosnek	Phylloscopus collybita	2 + 1 retrap
Potrzos	Emberiza schoeniclus	2
Wąsatka	Panurus biarmicus	2
Brzęczka	Locustella luscinioides	2
Zimorodek	Alcedo atthis	2
Modraszka	Cyanistes caeruleus	2
Łozówka	Acrocephalus palustris	1
Dzwoniec	Carduelis chloris	1
Gąsiorek	Lanius collurio	1
Czarnogłówka	Poecile montanus	1

Wszystkie retrapy, to ptaki z poprzedniego łapania w tym miejscu.

Jerzy Dąbrowski i Bartosz Ziała

Łapanie w trzcinowiskach nad stawem w dolinie Wełny. Odłowy prowadziliśmy przez 3 wieczory i 1 poranek. Złapało się 231 ptaków z 15 gatunków, w tym 22 retrapy. Najliczniej łapały się przylatujące tu na noclegowisko pliszki żółte. Mimo wabienia głosem, nie przyleciały dymówki, które nocowały tu na początku sierpnia. Poza nimi dość licznie łapały się potrzosy i trzcinniczki. Większość pliszek (108) złapała się pierwszego wieczora. Drugi wieczór dał wynik – 18, a trzeci – 3. Cztery osobniki złapały się dwukrotnie. Jeśli chodzi o wiek pliszek żółtych, to tegoroczne młode stanowiły 86,4%, a starsze tylko 13,6%.

Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:

Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie, z wyjątkiem jednego z polską, ale nie naszą obrączką, zostały zaobrączkowane tutaj lub w innych miejscach doliny Wełny w Cieślach w następujących terminach:

• VIII 2025 – 12 w tym: 4 pliszki żółte, 3 potrzosy, 2 modraszki, 2 trzcinniczki i 1 trzciniak,,
• VI 2025 – 1 bogatka,
• VIII 2024 – 3 w tym: 1 pliszka żółta i 2 potrzosy,
• IV 2024 – 1 modraszka,
• IX-X 2023 – 2 potrzosy.

“Obcy” trzcinniczek został zaobrączkowany 13.08.2025 r., tj. 17 dni wcześniej, w miejscowości Morzyce koło Bytonia na Kujawach – odległość w linii prostej 110 km.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Pierwsza w tym roku wyprawa nad Noteć. Podobnie jak w ubiegłym roku punkt odłowu założyliśmy ok. 4 km w dół rzeki od mostu Szamocin-Białośliwie. W latach 80-tych ubiegłego stulecia była tu jeszcze nieistniejąca już wieś Antoniny. W dniu 4.07.1981 r. obrączkowałem w niej bociany z gniazda na kominie dawnej szkoły. Łapaliśmy w trzcinowiskach między wałem przeciwpowodziowym i korytem rzeki.

Odłowy prowadziliśmy przez 1 popołudnie, 1 cały dzień 1 poranek. Złapało się wprawdzie 1.188 ptaków z 24 gatunków, w tym 3 retrapy. Zdecydowanym dominantem były dymówki, które przyleciały tutaj na noclegowisko. Przeanalizowaliśmy zgrupowanie dymówek, które złapały się na noclegowisku pod względem wieku i płci, oddzielnie dla każdego wieczoru. Zdecydowaną większość stanowiły tegoroczne młode, odpowiednio: 81,7% i 76,0%; dla obydwu wieczorów razem 79,4%. Ptaki dorosłe stanowiły: 18,3% i 24,0%; dla obydwu wieczorów razem 20,6%. . Płeć dorosłych to: 46 i 47 samców, 32 i 25 samic oraz 10 i 8 osobników bez oznaczenia płci. Gdyby przeliczyć liczbę młodych na dwa dorosłe (potencjalna para lęgowa), na parę dorosłych przypadałyby: pierwszego wieczoru 8,9, a drugiego 6,4 młodego (w 2024 roku w tym miejscu, o tej samej porze roku, pierwszego wieczoru 16,6, a drugiego 33,7 młodego). Taki wynik lęgów odpowiada rozrodczości tego gatunku – dwa lęgi w roku. Główną cechą wykorzystywaną do oznaczania płci dymówek o tej porze roku jest długość tzw. widełek, czyli odległość między końcami najdłuższych i najkrótszych sterówek. Większe widełki mają oczywiście samce – poniżej rekordzista o widełkach 90 mm.

W ciągu dnia w trzcinowiskach dominowały trzcinniczki i rokitniczki. Sporo było też remizów i potrzosów. Pierwszy raz w tym roku zaobrączkowaliśmy: słowika szarego, pokląskwę, świerszczaka i dziwonię.

Pełny przegląd płci i wieku zaprezentowały wąsatki.

Udało się odłowić cztery dorosłe błotniaki stawowe, które dość licznie penetrują stawy rybne.

Pełna lista odłowu wygląda następująco:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Dymówka	Hirundo rustica	813 + 2 retrapy
Trzcinniczek	Acrpcephalus scirpaceus	105
Rokitniczka	Acrocephalus schoenobaenus	86
Brzegówka	Riparia riparia	57
Remiz	Remiz pendulinus	35
Potrzos	Emberiza schoeniclus	25 + 1 retrap
Wąsatka	Panurus biarmicus	9
Trzciniak	Acrocephalus arundinaceus	8
Łozówka	Acrocephalus palustris	7
Cierniówka	Sylvia communis	6
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	5
Pierwiosnek	Phylloscopus collybita	4
Błotniak stawowy	Circus aeruginosus	4
Brzęczka	Locustella luscinioides	3
Kapturka	Sylvia atricapilla	3
Modraszka	Cyanistes caeruleus	3
Podróżniczek	Luscinia svecica	3
Gąsiorek	Lanius collurio	2
Słowik szary	Luscinia luscinia	2
Zimorodek	Alcedo atthis	1
Rudzik	Erithacus rubecula	1
Dziwonia	Erythrina erythrina	1
Świerszczak	Locustella naevia	1
Pokląskwa	Saxicola rubetra	1

 

Dwa z trzech retrapów, to ptaki zaobrączkowane tutaj w minionym roku:

• 17 VIII 2024 – dymówka w 1 kal. roku życia; obecnie samiec,
• 15 VIII 2024 – potrzos, samiec po 1 kal. roku życia.

Trzeci retrap jest sporym zaskoczeniem, ponieważ jest to dymówka w 1 kal. roku życia, zaobrączkowana 12 dni wcześniej (6 VIII 2025) na noclegowisku w Cieślach, tj. 34 km na południe. Jak widać po kierunku przemieszczenia, to jeszcze nie przelot.

Drugie w tym roku odłowy w dolinie Wełny w Cieślach, na punkcie “WODOCIĄGI”. Odłowy trwały przez 2 popołudnia i 2 przedpołudnia. Nastawiliśmy się na odłowy w zakrzewieniach. Złapało się 138 ptaków z 22 gatunków, w tym 19 retrapów. Najliczniej łapały się kapturki. Pierwszy raz w tym roku złapaliśmy: gajówkę, słowika rdzawego i pełzacza ogrodowego. Tym samym mamy w tym roku zaobrączkowane wszystkie występujące u nas pokrzewki. Wśród odłowionych kapturek znalazł się osobnik młodociany z naroślą u nasady dzioba.

A teraz pełna lista tego odłowu:

Nazwa polska	Nazwa łacińska	Liczba
Kapturka	Sylvia atricapilla	31 + 2 retrapy
Bogatka	Parus major	7 + 4 retrapy
Trzcinniczek	Acrocephalus scirpaceus	9 + 1 retrap
Łozówka	Acrocephalus palustris	9
Kos	Turdus merula	5 + 4 retrapy
Rudzik	Erithacus rubecula	8
Piegża	Sylvia curruca	8
Sikora uboga	Poecile palustris	6 + 2 retrapy
Czarnogłówka	Poecile montanus	6+ 1 retrap
Pierwiosnek	Phyloscopus collybita	6 + 1 retrap
Modraszka	Cyanistes caeruleus	4 + 1 retrap
Śpiewak	Turdus philomelos	4 + 1 retrap
Strzyżyk	Troglodytes troglodytes	4
Dzięcioł duży	Dendrocopos major	2
Słowik rdzawy	Luscinia megarhynchos	2
Muchołówka żałobna	Ficedula hypoleuca	2
Szczygieł	Carduelis carduelis	2
Pełzacz ogrodowy	Certhia brachydactyla	1
Zaganiacz	Hippolais icterina	1
Gajówka	Sylvia borin	1
Cierniówka	Sylvia communis	1
Piecuszek	Phylloscopus trochilus	1 retrap

Jeśli chodzi o retrapy, to większość została zaobrączkowana tutaj lub w innych miejscach doliny Wełny w Cieślach w następujących terminach:

• VII-VIII 2025 – 7 w tym: 2 kapturki, 1 pierwiosnek, 1 piecuszek, 1 trzcinniczek, 1 cierniówka i 1 czarnogłówka,
• IV-V 2025 – 5 w tym: 2 kosy, 1 śpiewak, 1 sikora uboga i 1 modraszka,
• IX 2024 – 1 kos,
• III 2020 – 1  kos.

Pozostałe 5 ptaków, to pisklęta sikor zaobrączkowane na pobliskich powierzchniach “OLSZYNA” i “RUDKA”:

• V 2025 – 4 w tym: 3 bogatki, 1 sikora uboga,
• VI 2024 – 1  bogatka.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

Łapanie w trzcinowisku pomiędzy starorzeczem a rzeką Wełną. Łan trzcin jest w tym roku bardzo gęsty. O dziwo, prawie nie było kolczurki klapowanej, która wygniatała całe połacie trzcin. Nieliczne okazy zostały usunięte.

Odłowy prowadziliśmy przez 3 wieczory 1 cały dzień i 3 poranki. Złapało się 165 ptaków z 20 gatunków, w tym 15 retrapów. Zdecydowanym dominantem był trzcinniczek. Noclegowiska, które w minionych latach były dla tego miejsca charakterystyczne, jak dotąd są słabe. Dymówek, mimo wabienia, złapało się bardzo mało. Niewykluczone, że  jest to wynik działania służb weterynaryjnych, które prowadzą działania mające na celu “wyrzucenie” dymówek z budynków inwentarskich będących głównym miejscem odbywania lęgów przez te ptaki. Ptakami łapania były: bączek – najmniejsza z naszych czapli i podróżniczek.

Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:

Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie, z wyjątkiem jednego, zostały zaobrączkowane tutaj w następujących terminach:

• VII-VIII 2025 – 2 w tym: 1 trzciniak, 1 rokitniczka, 2 trzcinniczki, 1 piecuszek, 1 modraszka i 1 dymówka,
• VI 2025 – 2 trzcinniczki,
• IV 2025 – 1 rokitniczka,
• VII 2024 –  2 trzcinniczki,
• I 2023 – 1 modraszka,
• VII 2022 – 1 trzcinniczek.

Ten jeden inny, to dymówka zaobrączkowana na zbiorowym noclegowisku na Jez. Rogozińskim (odległość 1,56 km) w dniu 19.07.2022 r., jako dorosła samica.

Jerzy Dąbrowski i Bronisława Peplińska

 

Łapanie w trzcinowiskach nad stawem w dolinie Wełny. Dodatkowo ustawiliśmy sieci w wykopie drugiego etapu budowy stawu, gdzie pojawiły się siewkowce. Odłowy prowadziliśmy przez 3 wieczory, 1 cały dzień i 2 poranki. Złapały się 734 ptaki z 31 gatunków, w tym 15 retrapów. Najliczniej łapały się ptaki przylatujące tu na noclegowisko, tj. dymówki i pliszki żółte. Poza nimi dominowały, jak to w trzcinowiskach, Acrocephalusy i potrzosy. Wśród potrzosów znalazła się samica ciemnej odmiany, która ma białą kryzę, która jest kluczową cechą rozpoznawalną samców.

Po raz pierwszy w tym roku odłowiliśmy muchołówkę szarą i piskliwce (=brodźce piskliwe). Tych ostatnich złapaliśmy cztery osobniki, w tym 1 starego i trzy tegoroczne młode. Była więc okazja dostrzec w naturze różnice w ich upierzeniu.

Jeśli chodzi o dymówki, to jak zwykle, wabiliśmy je głosem z magnetofonu. W odłowionym zgrupowaniu były następujące udziały: osobniki pierwszoroczne – 73,3|%, starsze – 26,7%. Daje to wynik 5,5 młodego na dwa dorosłe, czyli statystyczną parę. Wynik niski, ale tłumaczą to udział wśród starych ptaków: 51 samców, 20 samic i 2 bez oznaczenia płci. Sezon lęgowy wciąż trwa i część samic nocuje jeszcze przy pisklętach w gniazdach.

Pełna lista odłowu przedstawia się następująco:

Jeśli chodzi o retrapy, to wszystkie zostały zaobrączkowane tutaj lub w innych miejscach doliny Wełny w Cieślach w następujących terminach:

• VII 2025 – 1 dymówka (na noclegowisku przy ujściu Małej Wełny),
• IV 2025 – 1 pliszka żółta,
• II 2025 – 1 modraszka,
• X 2024 – 1 modraszka,
• VIII 2024 – 2 w tym: 1 modraszka i 1 potrzos,
• VII 2023 – 2 w tym: 1 modraszka i 1 potrzos,
• IX-X 2022 – 3 w tym: 2 potrzosy i 1 czarnogłówka,
• VIII 2020 – 1 trzcinniczek,
• X 2019 – 1 potrzos (zaobr. 2.10.2019 jako samiec po1).

Ten najstarszy potrzos ma już przynajmniej 7 lat – zdjęcie na początku i jest jednym z najstarszych, jeśli nie najstarszym przedstawicielem tego gatunku złapanym przez nas.